Jain Dharm Prakash 1964 Pustak 080 Ank 05

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

આત્મા વિકાસશીલ છે!
લેખક-સાહિત્યચંદ્ર બાલચંદ્ર હીરાચંદ્ર, માલેગામ બુદ્ધ અને રૂ૬ થએલી હોય છે, પણ શીત, ઉષ્ણતા, વાયુક પનના કારથી તે ધીમે ધીમે વિકાસ પામે છે. અને એ જ કળી પ્રફુલ ફુલનુ રૂપ ધારણ કરે છે. અને શાબીતું, વિવિધરંગ આકૃતિ ધારણ કરી સુગધ પસરતું ફૂલ બને છે. અને પેતાના વાવ ગુણથી પૂર્ણતા મેળવી છેવટ દેવમસ્તકે પણ ચઢે છે. આત્માનુ પણ એમ જ છે.
આત્મા એટલે આ શરીર નહીં, પાંચ ઈંદ્રિ નહીં અને તેમને રમાડતુ મન પણ નહીં. એથી પર એવા પરમ શુદ્ધ અને પરમાત્મા થવા લાયક એવે આત્મા છે. અને એને મુખ્ય ગુણ જ્ઞાન છે. તેથી જ એ જ્ઞાન ગુણમય મનાય છે અને મે જ્યાં ડ્રાય ત્યાંથી ઉંચે ચઢવાને અને પેાતાના વિકાસ સાધી લેવાના પ્રયત્ન કરતા ટાય છે. અને છેવટે એ પેાતાની પૂર્ણ તા જે પરમાત્મવર્ષ કે નિત મુક્ત અવસ્થા કહેવાય છે તે પ્રાપ્ત કરી લે છે.
અત્યંત દુર્ગ ંધયુકત જગ્યામાં રહેનારા અને અત્યંત હીન શરીર અને દુરવસ્થા ધારણ કરના આત્મા આજે ભલે અજ્ઞાન અને અવિદ્યાના કારણે અવિકસિત રહેલેા હાય છતાં આત્માને સ્વભાવ વિકસનશીલ રહેવાથી એ જ આત્મા એક દિવસ શુદ્ધ ખુદ્દ થવાના છે એ ભૂલવું નહીં જોઇએ.
જ્યારે એ આત્મા એકેંદ્રિય અવસ્થામાં હાય છે ત્યારે એ પેાતાના સ્વભાવ ગુથી જ એના મામાં જે જે વરાધા આવતા રહે છે તેને દૂર કરતે રહે છે. અને ઉન્નત થવાને, પ્રગટ થવાને માત્ર શેાધી વિકાસશીલતાના ગુણુની સહાયથી શ્વેતાને અનુકૂલ એવી અવસ્થાવાળુ” એ ઇંદ્રિયાદિક શરીર ધારણુ કરી મે છે. નદી જ્યારે પેાતાના ઉગમસ્થાનથી આગળ વધે છે ત્યારે માર્ગોમાં એને અનેક નાના પ્રવાહા આવી મળે છે. અને એવી રીતે નદી વિશાલ સમૃદ્ધ થઈ આગળ ને આગળ વધે જ જાય છે. અને
કાઈ માણસ' ચાર હાય છતાં એ પાતાના બાલકાને સુખી કરવાના પ્રયત્ન તો કરતા જ દાય છે. ચારી કરવી એ હીન કાર્ય છે એવુ એ મનમાં સમજતા હોય છે જ. તે માટે તેા એ પેાતાને છુપાવવાના પ્રયત્ન કરે છે, વૈષપલટા કરી ઠાવકું
એના માર્ગમાં આવતા ખાડા અને ટેકરાઓ વટાવી મોઢું રાખી પોતે સભ્ય છે એવા દેખાવ તે એ કરે
છે જ કારણ ઊંડે ડે પણ પેાતાને સભ્ય અને સાહુકાર બનવાની એની આકાંક્ષા હોય છે. અજ્ઞાન અને મૂર્ખાઈની કલ્પનાથી એ પેાતાની ખોટી ધારણા અને ગણત્રીને રોકી શકતા નથી. પણ આત્માની ઉન્નતિ અને પ્રગતિ સધાય એ સુપ્રભાવના એનામાં
પરિસ્થિતિને અનુકૂલ બની પેાતાને મા` આક્રમણ્ કરે જાય છે. કાઇ વખત માર્ગોમાં પતરાજીમાંથી એને માર્ગો કાઢતા ખૂબ ઉંચેથી ઝંપાપાત કરવા પડે છે, તેમ ખીણામાંથી જાણે ગુપ્ત માર્ગ કાઢી પેાતાની પ્રગતિ સાધવી પડે છે. અને અનેક સંકટા દૂર કરી પેાતાની ધ્યેયપૂર્તિ માટે એટલે ત્રિશાલ સમુદ્રને જઈ મળવા માટે પ્રયત્ન કરી અંતે એ સ્વાભાણું કરી પેાતાનુ કાર્ય પુરૂ કરે છે. તેવી જ રીતે આ બહુ અને અવિદ્યાથી પેતાને ઢાંકી અથડાતા આત્મા પણ અણુ થંભે પેાતાના આવરણે! દૂર કરતા આગળ વધતા જ રહે છે. કારણ એનેા એ સ્વભાવ છે! ફૂલ કળી ઢાય છે ત્યારે એ આવકસિત તેમજ
કામ કરી રહેલી હોવાથી એના વિચાર। ચાલેલા હોય છે. કારણ આત્માના વિકસિત થવાના સ્વભાવ ભૂલી શકાતા નથી.
માનવ એ સહુ જીવસૃષ્ટીમાં વધુ સાધનસંપન્ન પ્રાણી છે. એટલું જ નહીં પણ માનવ ધારે તેા પેાતાના આત્માને મુકત અને અત્યંત સુખનેા ધણી પણ બનાવી શકે તેમ છે. સ્વર્ગમાં પણ જે સાધના -( ૪૨ )