Jain Dharm Prakash 1957 Pustak 073 Ank 11

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

(૧૫૦ )
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ ભાદ્રપદ
કરવાનું કારણ શું ? વેદનીયકર્મ છે એટલે તેના છે? જો પથુ દાસપ્રતિવેધ છે એમ કહે છેઉદયજન્ય પરીસહે જણાવ્યા છે.
A “ર્ષદાસ; સદગ્રાહી' એટલે પર્યું દાસપ્રતિષેધ વસ્તુને - આ પ્રમાણે વિદ્યાનું ઉપચારથી અગિયાર નિષેધ કરે છે પણ સાથે જે વસ્તુને નિરોધ કરવાને પરીસહ છે એમ જે કહે છે તે મિસ્યા છે. જિનેમ છે તેના સમાન અન્ય પદાર્થને વિધિ પણ કરે છે. આખ્ય વનિએ એ છે. જે વેદનીય મોહનીય સહિત જેમ કે અકાળમાન' “ અકાહ્મણને બેક્ષા’ જ પિતાને વિપાક દેખાડે એવું માનવામાં આવે એ વાકયમાં બ્રાહ્મણ ભિન્ન-બ્રાહ્મણ જેવા કોઈ મનુતો અન્ય પણ અનેક દે આવે, માટે તે તે કામ ને બોલાવવાનું વિધાન છે. એ પ્રમાણે પ્રસ્તુતમાં સ્વતંત્ર છે અને પોતાનું ફળ આપે છે. ધ્યાનની “ અદશ” શબ્દમાં રહેલે નિવેધપર્ષદાસ માનતાં વાત જે દૃષ્ટાંતરૂપે કહી છે તે પણ તેની ગેરસમજ : દશબિઝને દશ સદા નવ અથવા અગિયાર આવે તેને છે. ચિત્તવૃત્તિને ધ એનું નામ જ સ્થાન નથી. એક અધિક માનતાં દશ અથવા બારનું વિધાન શુકલધ્યાનના તે તે પાયાઓનું સ્વરૂપ વિચારવામાં પ્રાપ્ત થાય એ ઈષ્ટ નથી એટલે પથુદાસપ્રતિવેધ આવે તે એ ભ્રમ-અંશ પણ ન રહે. ધ્યાન પણ માન્ય થઈ શકે નહિ. કેવલી ભગવંતને મુખ્ય વૃત્તિએ છે; નહિં કે ગૌણ પ્રસજ્યપ્રતિધમાં “ન'ને સર્વથા નિષેધ અર્થ વૃતિએ. એટલે તીર્થંકરનામકમ શાતા વેદનીય થાય અને એ રીતે ‘અદા' શબ્દનો અર્થ દશ નહિ વગેરેની જેમ પરીક્ષા પણ કેવલીભગવંતને પેતાને એવે થઇ શકે પણ એમ કરતાં ‘એક’-ની સાથે એવા અનુભવ બરાબર કરાવે છે.
અર્થવાળા “અદરા' શબ્દનું જોડાણ થાય નહિં, વિદ્યાનંદની જેમ ઉપચારથી અગિયાર પરીસો આવા અર્થને સમજાવવા માટે “એકાદશ' શબ્દ માનનારા સર્વાર્થસિદ્ધિ ટીકાકાર “ અને સુખબધાના વ્યાકરથી દૂષિત છે. મનસ્વી કલ્પના કરીને ગમે કર્તા ભાસ્કરનન્દિ પણ થથે આયાસ કરનારા છે- તે શબ્દના ગમે તે અર્થે કરવાથી તત્વ પ્રાપ્ત થતું નથી. એના પ્રયત્નો પણ અફલે છે.
. વાદિદેવસૂરિજી મહારાજત “સ્યાદ્વાદરત્નાકર” ના જિનમાં કલાકાર ન આવી જાય એ માટે બીજા પરિચ્છેદના ૨૭ માં સૂત્રની વૃત્તિમાં આ અગીયારે પરીસહન નિષેધ કરવાને એક વિચિત્ર વિચારણા વિસ્તારથી સ્પષ્ટ સમજાવી છે. પ્રયાસ દિગમ્બર પ્રભાચ કે પ્રમેયકમલમાડમાં ર્યો છે. “gવાઢશાનને' એ સૂત્ર કેવલીને કલાકાર માન્યા
gવારા નિને એ સૂત્રમાં સન્ત એવું બહારથી સિવાય કોઈપણ રીતે સંગત કરી શકાતું નથી. એટલે ઉમેરવાનું કે ઉપચારથી છે એવું ન કરતાં પ્રભા- દિગમ્બરો ડૂબતો માણસ તણખલાને વળગે એવા ચન્દ્ર તો “એકાદશ' શબ્દને જ અર્થ વિચિત્ર કરે જ વ્યર્થ અને તુચ્છ પ્રયત્નો કરે છે. પૂ. ઉપાધ્યાયજી છે. એક અધિક દશ-એકાદરા એટલે અગીઆર, મહારાજે વેતામ્બર અને દિગમ્બર વચ્ચે ૮૪ એકાદશ શબ્દને આ પ્રસિદ્ધ અર્થ છે. જ્યારે વિચારમાં જે મતફેર છે તે-મોઢ વ્રજભાષામાં-પદ્યમાં પ્રભાચ% અહિં એ પ્રસિદ્ધ અર્થને મૂકીને-એક ગુંચ્યા છે.-તે ૮૪ બેલવિચારમાં આ વિચાર અધિક ન-દશ-અદશ-એકાદશ—એ પ્રમાણે એકાદશ જણાવતાં તેઓશ્રીએ જણાવ્યું છે કેશબ્દને છૂટો પાડીને અગીઆર નહિં એ અર્થ કરે “સૂત્રનમેં પરિસહ કહે વૃત્તિ લેઉ નકાર; છે. પિતાના મતાઝને પોષવાના આવેશમાં એકાદશ જે સંસે ઉપજત નહીં, તે તુઝ ભ્રમક ભાર. ૨૬ શબ્દનો એ અર્થ ન થાય એ વિસરી જાય છે. સત્રમાં અગીયાર પરીસહ કહ્યા છે ને રીકામાં છે. તે પ્રસિદ્ધ પદે જે અર્થ માં પ્રસિદ્ધ હેાય “ન’નો ઉમેરો કર્યો છે. જે સંશય ઉપજ ન હોય તે જ અર્થ કરવો એ વિદ્વજનમાન્ય છે. જે તે તે તમારે મોયે ભ્રમ છે. - બીજું એક અધિક-ન-દશ એ પ્રમાણે કરવામાં એટલે આવા વિફલ પ્રયત્ન છેડીને સાચી નને અમે પયુંકાસ-પ્રતિષેધ છે કે પ્રસજ્યપ્રતિષેધ કલાકારની વિચારણા સ્વીકારવી એ હિતાવહ છે. (ચાલુ)