Jain Dharm Prakash 1957 Pustak 073 Ank 04

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

અંક ૪]
પત્રમાં તત્વજ્ઞાન
(૩૭),
દિગમ્બર મત સર્વથા મિથ્યા છે એ હકીકત કરતાં મિથ્યાત્વીની છાપ ઘણી જ ભયંકર છે. એ તે ભારપૂર્વક જણાવે છે. એ માટે કાંઈ યુકિત છે કે બકરું કાઢતા ઊંટ પેસી જાય-એના જેવું છે. નહિ-એ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રાચીન સમ્મતિ જણવ્યા શ્રી હેમચન્દ્રસૂરિજી મહારાજ અગવ્યવચ્છેદબાદ, બારમી સદીના મહાવાદી-શ્રી દેવસૂરિજી દ્વાáિશિકામાં આ ભાવને સમજાવતા સ્પષ્ટ જાવે મહારાજવિરચિત “સ્વાદ્વાદરનાકર ' ગ્રંથની સંમતિ છે કે-“હે નાથ ! એ નક્કી છે જે-જેઓ પરીક્ષક આપે છે. એ ગ્રંથ ઘણો જ વિશાળ હતો. તેનું બનીને મધ્યસ્થતાનો આગ્રહ રાખવાપૂર્વક મણિ ૮૪ હજાર કપ્રમાણ હતું. તેમાં ચાર અને કાચમાં સરખા ભાવને ધારણ કરે છે તેઓ હજાર લેકપ્રમાણ તે મુકિત ઉપર જ હતે. કેવળ વિદેશી લોક કરતાં જરી પણુ ચઢતા નથી. ચાર હજર કપ્રમાણુ ગમે તેમ પૂરું કર્યું હતું મણિ અને કાચની પરીક્ષા કરવા માટે બેસાયો એમ નહિં યુતિ અને તર્કથી ભરપૂર એ લખાણ
હોય, પછી મણિને મણિ કહેવામાં અને કાચને કાચ હતું. વર્તમાનમાં પણ એ ગ્રંથ વિદ્યમાન છે, તેમાંથી
કહેવામાં શરમ શી ! મણવાળાને સારું લગીડવા ખાતર કેટલોક ભાગ વિચ્છેદ ગયો છે, છતાં એ ગ્રંથમાં
અને કાચવાળાને ખોટું લગાડવા ખાતર એ પ્રમાણે સચોટ તર્કયુકિતઓ સંગ્રહાએલી છે.
કહેવાનું નથી. પરીક્ષામાં જે જણાય એ જાવવાનું બધા વેતામ્બર -તકJથે દિગમ્બર મતનું છે. દેવી માણસ તે પિતાના કાચના ટૂકડાને મણિ ખંડન જ કરનારા છે–એમ માનવું એમાં મોટું કહે અને મામાના મણિને કાચ કહે એથી શું? આ અંતર છે. વેતામ્બર પોતાની વાત ખરી છે એ સ્થિતિમાં પરીક્ષક જે મધ્યસ્થ બનીને કાંઈ પણ સમજાવવા માટે યુકિતઓ આપે અને દિગમ્બરે નિર્ણય ન કરે તે દેશમાં અને પરીક્ષામાં તફાવત પિતાની વાત પૂરી કરવા માટે યુકિતએ આપે- શું? એટલે પરીક્ષકે પરીક્ષા કરવામાં ભૂલ ન થાય એમાં આ સાચું અને આ બેટું એમ કેમ કહેવાય છે. એટલી કાળજી રાખવી જરૂરી છે. બાકી કાળજીસાચી વાત તે કેવળી જાણે. એ પ્રમાણે જે સંદિગ્ધ પૂર્વક પરીક્ષા કરીને જે પરિણામ આવે તે સમજરહેવામાં આવે તે પરીક્ષક લેકને માટી ખામી, વામાં અને સમજાવવામાં જરા પણ સંકોચ રાખવાની આવે. પરીક્ષા કરવામાં કુશળ લેકથી એ પ્રમાણે જરૂર નથી. કહેવાય નહિ, ઉપર પ્રમાણે કહેવાથી રાણી કે દેવીની શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરજી તે સંમ્પતિ મહાતક. છાપ દૂર થાય. જે આ સાચું છે અને આ બે ટુ ગ્રન્થમાં જણાવે છે-કે-જે પ્રમાણે કોઈ પણ વસ્તુને છે એમ કહીએ તે જે સાચું કહ્યું તે તરફ રાગ એકાતે અસદ્દભૂત જણાવનાર નિીિય છે તે પ્રમાણે કર્યો ગણાય અને જેને હું કહ્યું તે તરફ ધ કર્યો સદ્દભૂતભાવને પણ સંદિગ્ધ જણાવનાર વાદી, કહેવાય જેનું સાચું કહીએ તે પક્ષવાળા સારા ગણે. લોકિક અને પરીક્ષા લેકમાં નિન્દનીય બને છે. અને જેનું બેટું કહીએ તે પક્ષવાળા ખરાબ ગણે. સદ્દભૂત ભાવને અસદ્દભુત કહેનાર જેટલે દૂષિત એટલે બધાને સારું લગાડવાની ખાતર સાચું શું છે તે કરતાં- સદ્દભુત ભાવને આ સભૂત હેરો કે નહિ અને હું શું એની માથાકૂટમાં ન ૫ડવાની એમ કહેનાર જવાબદાર છે. દૂષિત નથી. એથી મનોવૃત્તિ થાય-પણ એ પ્રમાણે તટસ્થ રહેવાથી વાદીમાં-લૌકિકજનમાં કે પરીક્ષક લાકમાં તેની પ્રતિષ્ઠા અનભિનિવેશિક મિથ્યાત્વ આવે છે. રાગીની છાપ વધતી તે નથી પણ ઘટે છે. ' (ચાલુ) સામાયિકમાં
ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયૂજી મહારાજને સર્વશ્રેષ્ઠ ગ્રંથ
જ્ઞાનસાર-ગુજરાતી અનુવાદ સાથે અવશ્ય વાંચે વાંચવા માટે
મૂલ્ય રૂપિયા ૨-૦-૦ લ :-શ્રી જૈન ધ. પ્ર. સ.-ભાવનગર