Jain Dharm Prakash 1956 Pustak 072 Ank 11

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

ĐI T
રીતે ઊડાયા ચાલતા ઘણે ભાગે દ્રવ્ય મના જ જય થાય છે અને ગૅલુ ભાવ મન ચૂપ થઈ જાય છે. એવા તંત કક્ષા પૂર્વી તે સમઘ્નય તે માટે . આપણે
દાખલા દા એ સમજવાના પ્રયત્ન કરીએ.
આપણી સામે મધમધતી મિડા લાલે થાળ આવો કૅપ્ત મૂકી નય, ત્યારે આપણા હીમાં પાણી
છૂટે છે. જીભ એ પકવાન આરોગવા આતુર બને છે. સુગધથી નાક સુખદ અનુભવ કરે છે. મને આના કરે છે કે, હવે કાની રાહ જોઇ ત્યા ? તરત ઉપાડી ને? બીજું ભાા મન જાગૃત થાય છે અને સૂચન કરે છે કે, એ બધી મિઠાઇ ખાનાં મીડી લાગરો પણ તમારી હાજરીમાં પાચન કરવાની
તાકાત કયાં છે? અપચો થવા સંભવ છે, પેટમાં દુખાવે! થવા સબવ છે. માથું દુખવા આવશે, અસ્વસ્થતા થશે. કાઇ કામ કરવુ નહીં ગમે. છેવટ ડાકટર ખેલાવવાને પણ વખત આવે, માટે જરા થાળી જાએ. છેવટે એ મિઠાઇ માંઘી પડી જરશે. એ ભાવ મનને સાચે ઉપદેશ દ્રવ્ય મતને શી રીતે ગમે ? એ તા તરત જ સભળાવી દે છે કે, આમ વ્હેમીલા સ્વભાવ રાખવા સારા નહીં. દરેક વખતે અપચા થાય એવો કાંઇ નિયમ નથી. સામે ચાલીને આવુ મિષ્ટાન્ન ભાણામાં આવે ને આમ વિચાર કરતા બેસીએ એ મુખોઇ જ તે! અપચા થશે ત્યારે જોઇ લેવાશે. મણુાં તે જમી જ લેવું જોઇએ, આવે! એ કલમ આપણે હંમેશ અનુભવીએ છીએ. એ લહમાં આખરે જય તે દ્રવ્ય મનને જ થવાને !
સેનુંચાંદીના ઘરેણા વેચવાની દુકાન હાય. ધુમધાકાર વેપાર ચાલતો હાય. એકાદ સરળ મનવાળે ગ્રાહક આવી ચઢે. ભેળસેળવાળું હલકા ભાવનું ધરેણુ એ પસંદ કરે ત્યારે તેને આપણે અસલ માલની કીંમત કહી દઇએ તે ગ્રાહક તે ચૂકવી આપે, ત્યારે દ્રવ્ય મન આપણને આશ્વાસન અને આનંદ આપી કહે કે-ચાલો આપણે કમાયા. ત્યારે પેલુ ભાવમન અંદરથી જાગૃતિ આપતુ કહેવા માંડે છે કે, ભા તમે કમાય! કે ખોટ ખાધી ? આજે તે તમે એ કામને
ત લ
( ૫ )
કમાયાનું નામ આપે છે, પશુ કે તે દેખાતી છેતરપીંડી છે. સરળ ગ્રાહકના મેળાપણું કે સરળતાન લાબ ઉડાવી કમાયા છે. પણ એ વસ્તુ કર્મ રાખતી નજરમાંથી છૂટેલી નથી. તમારા ખાતામાં કારની એની નોંધ થઇ ચુકેલી છે! એ ભૂલગા નહીં. તમે તેમાંથી શી રીતે છૂટી શકવાના હતા? ફળદ્ધ એ રીતે શરૂ થાય છે. મનમાં વિચાર ાગે છે કે, ભૂલ થઈ એ વાત તેા ખરી, પણ તે હવે શી રીતે સુધરી શકે? કાંક દાનપુણ્ય કરીએ તેા ચાલરો કમાય! તા રૂપી પચાસ વધારાના. એમાંથી એ ચાર રૂપીખાતુ દાન કરી દઇએ. એટલે પુણ્ય પાપતા સરવાળે! બરાાર થઇ જાય ને! પશુ એ પણ મહાપાપને જ તારું અપાયુંને ! આમ વિચારની ગડમથલમાં આપણે
પેાતાને જ છેતરીએ છીએ એની ચિમકી ભાવ મને આપી નય છે. આવા કહના અંત શી રીતે આવે
અને
કલબમાં મિત્રમ`ડળી ભેગી થઇ. ગામગપાટા, અધિકાર ચર્ચા ખૂબ ચાલી. ગંજીપા ગર સેગડા રમાયા. હવે ખાણી-પીણીના પ્રસંગ ઉપસ્થિત થયા, મન કહે રાતને વખત છે, આપણે રાતના ખાઇ શી રીતે શકીએ? મન કહે ભાઈ એંમ તે શાસ્ત્રમાં ધણાય નિયમે આપેલા છે. આપણે બધાં જ કર્યાં પાળી થકીએ છીએ? ને અહીં કાણુ જોવા આવ્યુ છે? એ તે બધું ચાલ્યા જ કરે. એમ દરેક વાતે વિચાર કરીએ તો આપણાથી ડગલું પણ ન ભરાય, એ વિચાર પર પણ આપા દ્રવ્ય મનની હાઇ એ આપણુને વધુ અસર કરે છે. એની આગળ પેલું ભાવ મન હારી જ જાય છે. જ્યારે એ જ કાળમાં ખાણીપીણીના પ્રસંગ ઉપસ્થિત થાય છે, ત્યારે અભક્ષ્ય અને અપેય પદાર્થો આપણી સામે આવી ઊભા રહે છે. જ્યારે આપણે પૂરી રીતે કન્ય મનને આધીન થઇ ગએલા હાઈએ ત્યારે ભાવ મન ગમે તેવે ઉપદેશ આપે તે નિરુપયેાગી જ થવાનેા ને!
દોસ્તા ખાવા-પીવાનેા આગ્રહુ કરે અને પુણ્ય પાપની વાતે ફકત મંદિરમાં જ કરવાની હેય. અહીં આ કલબમાં એને ઉપયેાગ કરવાની શી જરૂર છે?