________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir જિનદ નીતૃષા ડૉ. ભગવાનદાસ મનસુખભાઇ મહેતા 1. D. B. S, તસ્વાર્થ પ્રદ્ધાને તે સભ્યન તમન્ના, તાલાવેલી દષ્ટિગોચર થવી સુલભ ધો. સામાન્ય કરી દરિરાણ દોહ્યલુ’ ચાતક જેમ મેઘની ઉત્કંઠા ધરાવે, તૃષાતુર જેમ હવે હે ભગવાન ! ‘તવાર્થથદ્વાન તે સમ્યગ- પાણી માટે ચેતરફ ઝાંવાં નાંખે, તેમ તત્ત્વ જાણુવાનો દર્શન” એ બીજા અર્થમાં તમારા દર્શનની દુર્લભતા તરસ લાગવી, ઉત્કંઠા જાગવી, તાલાવેલી ઉપજવી વિચારું છું, તે પણ તે જ ભાવ ફુરે છે. તત્ત્વ- ખરેખર ! અતિ દુર્લભ છે. બૂત અર્થ-બૃતાર્થનું અથવા તત્વથીત પણાથી- તવજિજ્ઞાસા પણ દુર્લભ તદ્દભાવથી વસ્તુગતે વસ્તુવેરૂ થી પદાર્થોનું શ્રદ્ધાન- મભૂમિમાં ઉન્ડાળાના સમયમાં ચાલ્યો જતે દર્શન સામાન્ય કરી પણ દુર્લભ છે, તે પછી તેને વટેમા વટેમાર્ગુ જે તરસ્યો થઈને પાણીને ઝંખે, 'પાણી ર તા પર વિશેષ કરીને સકલ સાંગોપાંગ સંપૂર્ણ નિર્ણય તો પાણી' કરે, તે તરસ્યો આ જવ તર્દશન પામવા માટે અતિઅતિ દુર્લભ હોય એમાં પૂછવું જ શું? કારણ થાય એ દશ્ય ખરેખર ! વિરલ જ છે. અને આવી કે મદમાં ઘેરાયેલે આંધળે ‘આ સૂર્ય છે ને આ તીવ્ર તત્વપિપાસા જ્યારે ઉપજે છે, તત્ત્વદર્શનની ચંદ્ર છે' એ વિલેખ-વિશેષ ભેદદશન કેમ કરી સાચી તરસ લાગે છે, ત્યારે જ તે ખૂઝવવાનીશકે? “મમેં ઘેર્યો રે અંધ કિમ કરે, રવિ શશિ છીપવવાની રીત પણ તેને મળી આવે છે, અને રૂપ વિલેખ?' એ કવિની માર્મિક અતિ પરથી ત્યારે જ તે તવ પામવાને યોગ્ય અધિકારી બને છે; પષ્ટ ધ્વનિત થાય છે કે-મેહમયી મદિરા પીને આ તેવી તરસ ન લાગી હોય, તે તે તરસ બુઝવવાને ઈચ્છે જગતુ ઉનમત્ત બન્યું છે, ગાંડ ની અંપિતાલ જે પણ કેમ ? ને તે ખૂઝવવાની રીત પણ કેમ મળે ? બન્યું છે, “વવા મોમીનમાં ર મદિરાપુરમી છું કેણુ? સ્વરૂપ મુજ શું ? માં નાત, તેમાં જ્ઞાન-ભાનુના પ્રકાશ કિરણના જાણવા તત્ત્વ ઝંખે, વિરહ મિધ્યદષ્ટિ-અંધકારથી અંધ બનેલા જનોને ઉત્કંઠાથી તરસ બુઝવા ચાતકે જેમ કંખે. તત્ત્વસ્વરૂપનું ભાન પણ કયાંથી પ્રગટે? તે પછી –ગદષ્ટિ કળશ કાવ્ય (ડૅ, ભગવાનદાસકૃત) સામાન્ય પણ દર્શન-શ્રદ્ધાન કયાંથી હોય? અને ‘સામાન્ય કરી દરિશણુ દોહ્યલું" હેય તે નિરણ શુશ્રુષાની દુલભતા આ સકલ વિશેષ’ પણ કયાંથી જ હોય? જિજ્ઞાસા પ્રાપ્ત થઈ તે શુષા-શ્રવણેચ્છા પ્રાપ્ત - જિજ્ઞાસા-શુશ્રુષા-શ્રુતિ-શ્રદ્ધાનું ઉત્તરોત્તર થવી દુર્લભ છે. હું કોણ છું? મારું ખરું સ્વરૂપ શું છે? દુર્લભપણું આ બીજું બધું શું છે? તેનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ છે છે? તેની સાથે હારે શો સંબંધ છે? વસ્તુ તત્ત્વ ' અરે ! તત્ત્વનું સમ્યગ્ગદર્શન-શ્રદ્ધાન થવાની વાત ન શું છે? આ જગત શું છે? તેનું ચિત્રવિચિત્રપણું તે દૂર રહો ! પણ તરત જાણવાની સાચી ખરેખરી કેમ છે? કર્મ શું છે? ધર્મ શું છે? ધર્મનું પાર અંતરંગ જિજ્ઞાસા પણું પ્રાપ્ત થવી દુર્લભ છે. જે માર્થિક સ્વરૂપ શું છે? બંધ શું છે? બંધનું નિદાન કે લેકદૃષ્ટિનીઝ કહેવાતી જિજ્ઞાસા તે ઘણે સ્થળે ન શું છે? મેક્ષ શું છે? મોક્ષને ઉપાય શું છે? દષ્ટિગોચર થાય છે, પણ અલૌકિક દૃષ્ટિની સાચી ઇત્યાદિ તત્વ સંબંધી અનેક પ્રશ્નોના ખુલાસા કરતી તત્ત્વજિજ્ઞાસા, તત્ત્વસ્વરૂપ જાણુવાની ઉત્કંઠા, ઈંતેજારી, 'તંત્વવાર્તા સાંભળવાની તીવ્ર અંતરેછા પ્રગટાવી અત્યંત ખુલાસા માટે જુઓ લલિતવિસ્તરા. દુર્લભ છે. (ચાલુ) For Private And Personal Use Only
