Jain Dharm Prakash 1948 Pustak 064 Ank 07

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

છે. જૈનધર્મમાં ભક્તિ યા પ્રાર્થનાને સ્થાન છે
લેખક-શ્રીયુત જીવરાજભાઈ ઓધવજી દોશી. જેનદર્શનમાં ઈશ્વરને જગતના કર્તા, નિતા કે સહર્તા નરીકે માનવામાં આવતું નથી. “ઓ ઈશ્વર તું એક છે, અને તે સંસાર.” એ કથન નિદર્શન પ્રમાણે વાસ્તવિક નથી. સમસ્ત ચરાચર જગતને ઈશ્વરે રચ્યું છે, ઈશ્વર જગતનું નિયંત્રણ કરે છે, પ્રાણીગાને જે સુખદુ:ખ મળે છે તે ઈશ્વરની કૃપા કે 19પાનું ફળ છે, ઈર શાહે તો ગમે તેવા પાપી માણસ પણ તારી શકે છેમાન્યતા જેન દર્શનથી વિરુદ્ધ છે. સંસાર અનાદિ છે, તેને કોઇ કન કે સં હતાં નથી, જે પાપ કર્મોનુસાર સુખદુ:પામે છે અને પિતાના જ પુરુષાર્થથી મુક્તિ મેળવી શકે છે એ જેન સિદ્ધાંત છે. આ સિદ્ધાંતમાં ઇશ્વરની મહેર બાની કે ઈશ્વર કુ ( Grace of God)ને સ્થાન નથી. એટલે વધુ: જૈનધર્મમાં ભકિત, પ્રાર્થના કે ઈશ્વરની સ્તુતિને પાછું સ્થાન છે, હકીકત એકદષ્ટિએ બરાબર છે પણ તાત્વિક દષ્ટિએ જોતાં બીજા ધર્મ કર કઈ પણ રીતે ઓછું સ્થાન ભકિત કે પ્રાર્થનાને જૈન દર્શનમાં નથી.
પ્રાર્થના(Prayers)ના બે પ્રકાર છે. પહેલો પ્રકાર પ્રભુની દયા માગવાને, હે પ્રભુ! હું પાપથી ભર્યો છું માટે મારા ઉપર દયા કર, અને મારા પાપે માફ કર હે પ્રભુ! મારા પાપમાંથી મને બગાન. (0 Tord ! Boys no from my sing) આવી પ્રાર્થના ક્રિશ્ચીયન દેવામાં કરવામાં આવે છે, અને પોતાની દીવ બતાવી પિતા ઉપર કૃપા કરવા ઈશ્વરને વિનવવામાં આવે છે.
પ્રાર્થનાનો બીજો પ્રકાર એ છે કે જેમાં જીવાત્મા પરમાત્મા સાથે જાણે કે સંભાષણ કરે છે, પરમાત્માના ગુણો-અનંત જ્ઞાન, અનંત શક્તિ-ની વિચારણા કરે છે. જે ગુણે પરમાત્મપદને પામેલા અર્ડ તોમાં વ્યક્ત થયેલા છે તે જ ગુણ અનંતજ્ઞાન, અનંતશક્તિ પાતામાં પણ છે; વ્યક્તરીત ન4િ પનું સત્તારૂ રહેલા છે. અને સ્તુતિ કરવાથી, ધ્યાન કરવાથી પોતાના આત્મા પશુ તેવા ગુ વિકસાવી અહત પદને પામી શકે છે. આવી પ્રાર્થના સમૂડમાં થઈ શકતી નથી પણ એકાંતમાં થાય છે. જીવનના ઉત્તમ ક્ષણોમાં સર્વ ઐહિક વ્યવહારથી પરાગમુખ બનીને મનુષ્ય પોતાના હૃદયમાં આત્મા પરમાત્માના સંબંધનો વિચાર કરવામાં તલ્લીન બને છે, આત્મભાવને ભૂલીને પરમાત્મામાં તમય થાય છે, પરમાત્મભાવને સાક્ષાત્કાર કરે છે. આવા ક્ષણમાં જીવાત્માને પોતાના શુદ્ધ પરમાત્મભાવની ઝાંખી થાય છે. અને એક વખત પરમાતમ સ્વરૂપની ઝાંખી થયા
( ૧૫૧ ) ...