________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સત્ય ઈતિહાસનો થતે અનાદર.
૧૯, સંગ્રહસ્થાન છે. દરેક દેશના ધર્મ કે સમાજની તવારીખે જાણવાનું મુખ્ય સાધન ઈતિહાસ છે. પછી ભલે તે કાવ્ય કે નાટકના રૂપમાં હેય.
ઈતિહાસમાં ઈતિહાસકાર પિતાના અનુભવની વાનકીને પિતાની વિવિધ રંગી કલમથી ચીતરી જનતા આગળ રજુ કરે છે. (પરંતુ તેને-ચિત્રને-ઈતિહાસને બેહુદા રૂપમાં નથી ચીતર એ ખાસ ખ્યાલમાં રાખવું.) ઈતિહાસકાર પિતાની વિવિધ રંગી કલમથી પાત્રોને કયાં સુધી ચીતરી શકે ? તે પ્રશ્ન જેમ ગહન છે, તેવી જ રીતે તેને ઉત્તર પણ ગહન છે, છતાં એટલું તે ચેકસ છે કે ઈતિહાસકાર પોતાના કપિત પાત્રને ઉચ્ચ સ્થાને પહોંચાડતાં ઐતિહાસિક મહાપુરૂને–પાત્રોને વિકારી કદરૂપા કે ઉલટા રૂપમાં મૂકવા પ્રયત્ન આદરે, ત્યારે તે તે ઈતિહાસનું ખુન કરવા જ તૈયાર થાય છે, આપણે આને માટે ઈતિહાસનાં જુનાં પાનાં ઉથલાવવાં પડશે. ' રામાયણમાં કેકવીને મન્યુયુક્ત જણાવે છે છતાં પતિવ્રતાધર્મથી ઉલટી તે નજ બતાવેઃ રામને સીતાની પછવાડે વલોપાત કરતી બતાવે છતાં યુદ્ધકાતર તો નજ ચિતરે; સીતા પાસે રાવણને કલાકોના કલાક સુધી કરગરતે બતાવે છે છતાં સીતાજીને તે શુદ્ધ પતિવ્રતા સાધવી સ્ત્રીજ બતાવે છે તેવી જ રીતે મહાભારતઆદિમાં પણ ઊપદીને દાસી તરીકે બતાવે, છતાં તેની શિયળવેલને તે નવવિકસીતજ બતાવે. આવી રીતે બીજા ઘણા દાખલાઓ પુરાણે. આદિમાં પણ મળી આવશે છતાં મૂળ પાત્રને તે કયાંય આંચ પણ ન આવવા દેવી તેમાં જ ઇતિહાસકારની ખરી ખૂબી છે. ઇતિહાસકાર મૂળ પાત્રને સત્ય સ્વરૂપમાં ચીતરવામાં પોતાની વિવિધ રંગી કલમને આબેહુબ ચીતાર ખડે કરે તેમાં જ તેની મહત્તા અને ગૌરવ સમાયેલાં છે; એટલે આમાં કહેવાનું તાત્પર્ય એટલું જ કે ઇતિહાસકાર પોતાની ઝમકભરી વિવિધ રંગી કલમથી પાત્રને ચીતરી શકે છે; પરંતુ એટલે સુધી છુટ તે નજ મેળવી શકે કે મૂળ પાત્ર કાલ્પનિક પાત્ર સાથે ઘટાવતાં બેડોળ ઉલટું બની જાય.
હવે હું મૂળ મુદ્દા ઉપર આવીશ. ગુજરીય સાહિત્યમંદિરના પરમભક્ત રા. રા. કવિવર દલપતરામ, રા. રા. ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠી, રા. રા. ધ્રુવ, કવિવર્ય નાનાલાલ અને છેલે મુનશી ઠક્કુર આદિ ઘણું સાક્ષરએ ગુજરાતી - સાહિત્યવાનને ખીલવવામાં ભગીરથ પ્રયત્ન સેવ્યું છે. ( આમાં કેટલાએક સાક્ષરોને ઓછો વધતે પ્રયત્ન તો જરૂર થયેલો જ છે). રા. ત્રિપાઠી, રા. ધવ, કે કવિ આદિ સાક્ષરોની કલમ કલ્પનામૂર્ણિમાંથી ઉદ્દભવેલાં પાત્રોથી એતિહાસિક પુરુ-પાત્રના પ્રતિપાદનમાં જ સમતા પ્રાપ્ત કરાવી ઇતિહાસને નિર્વિકારી બનાવી જનતા આગળ રજુ થાય છે, ત્યારે રા. રા. મુનશી. આ
For Private And Personal Use Only
