________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન ધર્મ મહાર
હું
આ નદી જેવી ચા સ્થિત કરનાર ધાર નાની એવી ઝંડાને પાત્ર થાય છે અને માત્ર સિંહતાને પશુિમ નાના વાલે ચર્ચા ચા નાર ઉડી નય છે. ત્યાંસુધી અને પક્ષની દલીયે સમજી, તેનુ પ્રધરણ કરી, તેના પર લખાણ વિચાર કરી તુલના કરવાની આપણા સામાન્ય વર્ગને પણ ટેવ પડશે નિહ અને ખાસ કરીને જવામદાર આગેવાનો તેવી રીતિ અંગીકાર ક શે નિહ ત્યાંસુધી અનેક અનેક સુગધી વિચાર પુષ્પા અયેાગ્ય રીતે જંગલમાં સુકાઈ જવાના, કરમાઇ જવાના અથવા નામશેષ થવાનાં એમાં જરા પણ સંદેડ નથી. આપણી સરખા વિચાર ન કરનાર અયેાગ્યજ હાય, આપણા વિચારજ ધર્યું છે અને બાકી સર્વત્ર અણ્યજ છે એવા નિીત સિદ્ધાન્તથી ચાલવુ એ નૈતિક અને ધાર્મિક દ્રષ્ટિથી વિરૂદ્ધ છે, ગેરવ્યાજબી છે અને અકર્તવ્ય છે. જેએ પેાતાની કરજ અને જવાબદારી જરા પણ સમજતા હોય તેમણે આવા અધ:પાત કરાવનાર અને પ્રગતિના વિરોધક તત્ત્વને જાણી વિચારીને તે! આકરવું નજ ોઇએ. કેટલીકવાર વગર તણ્યે-સમજે એવા ખાડામાં પડાઇ જવાય છે. તેના ઉપાય એકજ છે કે પોતાના વિચારશીળ સહચારીઆને સૂચના કરી દેવી કે જ્યારે એવા પ્રસંગ જણાય ત્યારે ચેન્ગ્યુ ચેતવણી મળે, આમાંઅણઘટતી રીતે ઘણા સુ ંદર વિચારે અત્યારસુધીમાં માર્યા ગયા છે. એટલા ઉપરથી અન્યના વિચારો તરફ સહિષ્ણુતા મતાવવાની ખાસ જરૂર છે એમ ચર્ચામાં ભાગ લેનારે નિરતર લક્ષ્યમાં રાખવુ. એ ચેગ્ય ચર્ચાને અંગે ખાસ મહત્વના વૅજ્ઞાનિક નિયમ છે.
ચર્ચા કરવાની જરૂરીઆત સાથે વિચાર સ્વાતંત્ર્યના પણ ઘણાજ સંબંધ છે. ત્યાંસુધી ચર્ચામાં ભાગ લેનાર પેાતાના વિચારો નિરપણે ળતાવી ન શકે ત્યાં સુધી ચર્ચા જરૂર મુદ્દા વગરની થઇ ન્તય અને રસકસ વગરની લુખી જાય એમાં જરાપણ આશ્ચર્ય પામવા જેવુ નથી. અમુક પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થતાં તેની સામે અથવા તેના પક્ષમાં ખુઠ્ઠા હૃદયથી ખેલવાની છુટ હેાવી બ્લેઇએ. વિચાર સ્વચ્છંદતા ૫સંદ કરવા ચેગ્ય નથી; ધર્મના તત્ત્વને બાજુએ મૂકનાર, રહસ્યને ફેંકી દેનાર અને મુદ્દાને વીસરી મૂકનાર ચર્ચા નકામી છે એટલુ જ નહિ પણ કેટલીક વાર નુકશાન કરનારી થાય છે. કુશ વગરની અને મૂળને ક્ષતિ કરનારી ચર્ચા જેમ હાનિ કરનાર છે તેમજ ગેરવ્યાજબી અકુશવાળી અને ખેલનાર કે લખનારના માથાપર લટકતી તરવાર જેવી પરિસ્થિતિ પણ માટી હાનિ કરનાર છે. મજબુત પરિપકવ વિચારોને કામ સમક્ષ રજુ કરાવવા માટે સ્વછંદતાપર અકુશ રાખી સ્વતંત્રતાને ઉત્તેજન આપવાની જરૂર છે, જે પરિસ્થિતિ ભવિષ્યમાં ઉત્પન્ન થવાની છે એવુ દીર્ઘ દૃદ્ધિથી જોઇ શકાય તેવે વિચાર એક
For Private And Personal Use Only
