________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આવશ્યક ક્રિયાનું ઉચ્ચ રહય. લેકમાં પૈગલિક સુખના સાધનની પ્રાપ્તિની અભિલાષાથી ધર્મક્રિયાઓ કરવા કરતાં કેવળ નિષ્કામ ભાવે-કલિપત સુખ સાધનની આશા તૃષ્ણાવિના માત્ર આત્માને નિબંધ અને નિર્મળ કરવાને ખાતરજ ધર્મની ક્લિાઓ આચરવી એ વધારે ગ્ય છે.
- ઘરમાં સ્ત્રીઓ અને દુકાનમાં પુરૂ સવાર થતાંજ રાત્રિમાં ભરાયેલા કચરાને-ધૂળને ચારે બાજુથી ઝાડી ઝપટીને સાફ કરી નાંખે છે તેમજ દિવસમાં ભરાયેલા કચરાને સાંજે વાળીને સાફ કરી નાખે છે તેજ રીતિ સહુએ–અતિશય જ્ઞાની મહાત્માઓએ આત્માને સ્વચ્છ રાખવા માટે-મલીન થતું અટકાવવા, માટે પ્રાણીમાત્રના શ્રેયને અર્થે આવશ્યક ક્રિયા ક્રિયાપણે દર્શાવી છે. આ આત્મા કામણ શરીરરૂપ ઘરમાં રહે છે. તે ઘરમાં પણ કર્મરૂપ કચરાપટ્ટીને આવવાનાં આશ્રવ દ્વારા ખુલ્લાં હોય છે, તેથી તેમાં વારંવાર કર્મરૂપ કચરે ભરાય છે. રાત્રિને વિષે મન, વાણી અને શરીરને કુવ્યાપારેવડે એટલે કરવા ગ્યને નહીં કરવાવડે-તેમજ નહીં કરવા ગ્યને કરવાવડે આત્માને દરેક પ્રદેશ પર કામણ શરીરરૂપ ઘરમાં જે જે કર્મ રજ લાગી હોય અને આત્મમલીનતા થઈ હોય તેને માટે પ્રાતઃકાળે જ પ્રતિકમણની ઝાડી ઝપટીને સાફ કરવાની ક્રિયા સાધુઓ અને શ્રાવકોએ પિતપિતના અધિકાર પ્રમાણે કરવાની છે. આ રાત્રિએ લાગેલા દે ટાળવાની ક્રિયા હોવાથી તેનું શાસ્ત્રકારોએ “રાઈ પ્રતિકમણુ” એવું અર્થ સાધક નામ આપ્યું છે. એવી જ રીતે દિવસના ભાગમાં ભરાયેલા કચરાને સાંજે સાફ કરવાની ક્રિયાનું નામ “દેવસી પ્રતિક્રમણુ” રાખેલું છે. પાખી અને ચામાસી પ્રતિક્રમણ પણ એવી જ રીતે અનુકમે પંદર દિવસના અને ચાર માસના એકઠા થયેલા કર્મચરાને સાફ કરવા માટે જાયેલાં છે. જ્યારે દિવાળીના દિવસે આવે છે ત્યારે દરેક વ્યવહાર કુશળ મનુષ્ય પોતાના મકાનને સર્વ બાજુથી અને દરેકે દરેક ખૂણુ તપાસી બારીકીથી અને વિશેષ કાળજીથી સાફ કરી નાંખે છે અને મકાનને અનેક પ્રકારના હવાસુધારક અને શોભિતા જણાય તેવા રંગ રોગાનથી શોભાવે છે અને ઘરની ભીંતોમાં કે ભોંયતળીયામાં પડેલા ખાડાઓને સારી રીતે પૂરીને સઘળું નવા જેવું બનાવી દે છે, તેમજ આત્મકલ્યાણના અથી અને ધર્મકુશળ પુરૂ શ્રી સર્વાની આજ્ઞા અનુસારે પિતાના આત્માને રહેવાના ઘરમાં એક વર્ષ દિવસમાં ભરાયેલા કર્મરૂપ કચરાને જ્યારે પર્યુષણ પર્વ આવે છે ત્યારે આત્માના દરેકે દરેક પ્રદેશ ઉપથી નિકળી શકે તેવી રીતે સાંવત્સરી પ્રતિકમણની કિયાદ્વારા દૂર કરવા યથોચિત પ્રયત્ન કરે છે. પિતે જાણે અજાણયે સેવેલા દેને બરાબર યાદ કરીને આત્મસાક્ષીએ અને સદ્દગુરૂ તેમજ શ્રી સંઘ સમક્ષ, પિતાના દોષ માટે શુદ્ધ ભાવથી પશ્ચાતાપ
For Private And Personal Use Only
