________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાશ. આવેલાં હોય, જે ઉપગહિત અકાપણે ઉચ્ચારવામાં આવેલાં હોય, જેનાં અનેક ઉત્તમ અર્થ થઈ શકતાં હોય અને જે મહામતિવંત પુરૂએ ગુંથેલાં-ચેલાં હોય તેવા તેત્રાદિકવડે પ્રભુની સ્તવના કરવી.
વળી સ્તવન ભાવપૂજામાં કેવાં બોલવા તે માટે દેવવંદન લાધ્યમાં કહ્યું છે કે –
એમ પર શરું માધ્યગુર દેવર ગુજ એટલે ગભીર ઉંડા આશયવાળા મધુરશદ કવનિવાળા, અને મોટો અર્થ જેમાં રહેલું છે તેવા સ્તવન ભાવપૂ. માં પ્રભુ સન્મુખ બેલવાં.
ઉપરના બંને વાકયે ભાવપૂજા કરતી વખતે આપણે સ્તવન કેવાં બેલવાં તે બરાબર સમજાવે છે. સ્તવન કેવાં બોલવાં તે બાબતમાં ઘણી અજ્ઞાનતા હાલ જોવામાં આવે છે, તેથી આ સ્થળે તે બાબત તરફ ખાસ લક્ષ ખેંચવા આ પ્રવૃત્તિ થયેલ છે.
ગુજરાતી ભાષાની ખીલવણી થયા પછી અનેક જૈન કવિઓએ પોતાને રૂચે તેવી બાબતમાં પિતાની કવિત્વ શકિત ચલાવી છે, અને ઘણાં સ્તવનો બના
વ્યાં છે. તેમને જે અધિકાર પસંદ આવ્યું તે અધિકારની મહત્વતા બતાવવા તેમણે પિતાની કવિત્વશકિતને ઉપયોગ કર્યો છે. આ સ્તવનમાં કેટલાંક તે બહુ સામાન્ય છે, કેટલાંક મધ્યમ અર્થ ગૌરવવાળાં છે, ત્યારે કેટલાંક તે બહ ગીર અર્થવાળાં ઉંડા આશયવાળાં હોઈ સામાન્ય દૃષ્ટિએ સમજવા પણ મુશ્કેલ પડે તેવા છે. હવે તે સ્તવને કી ક્યા સ્તવને દેરાસરમાં પ્રભુ સમક્ષ બોલવાં? અને કયા ન બેલવાં ? તેજ વિચારવાની જરૂર છે. દરેક સ્તવનમાટે કત્તને આશય તેમના બનાવેલ સ્તવને દેરાસરમાં પ્રભુ રામ બોલવાં એ જ હોય અને તે માટેજ એ બનાવેલાં હોય તેમ લાગતું નથી. સ્તવન નામમાત્રથી તે પ્રભુ સમક્ષ ભાવપૂજામાં બેલી શકાય તેમ સમજવાનું નથી. દરેક સ્તવન તેના કર્તાએ જુદા જુદા આશયથી બનાવેલાં હોય છે, અને તે આશયને વિચાર કરી તે પ્રમાણે સ્તવને બેલવાં તેજ હિતકર અને શ્રેયકર છે.
મુખ્યતાએ સ્તવનના ચાર વિભાગ કહી શકીશું. (૧) પ્રભુની સ્તુતિ, પ્રભુની મહત્વતા દર્શાવનારાં સ્તવને, (૨) ઉપદેશ અને આત્મ નિંદાયુકત પ્રભુમાવતા દર્શાવનારાં સ્તવને, (૩) તીથોનું માહાસ્ય સૂચવનારાં રતવનો અને (૪) તિથિએને ઉપયોગિતા સૂરાવનારાં સ્તવને. ઘણાં ખરાં સ્તવનોને આ ચાર વિભાગમાં સમાવેશ થઈ શકે છે, અને સ્તવન સંબંધી વિચાર કરતાં આ ચારે વિભાગનાં સ્તવનેની તરતજ ખબર પડે તેવું છે. તે વિભાગ માટે દાખલા તરીકે
For Private And Personal Use Only
