________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૫૦
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
-
-
-
-
-
-
નારાઓ કરતાં સારી હાલત ધરાવવાને લીધે સરખામણીમાં જેનકમ ઠીક દેખાવ કરી શકે, પણ તે છતાં તે જ્યાંની ત્યાં પડી રહે અને બીજી પછાત દશા ભેગવતી કોમ. જીવતોડ પ્રયાસ કરીને આગળ વધે, ત્યારે પછી જેન કોમની કેળવણી સંબંધી સ્થિતિ ઘણી દયાજનક થઈ પડે તેમાં કાંઈ નવાઈ નહીં. સને ૧૯૧૧ નાં વસ્ત્રમાં કરવામાં આવેલી વસ્તીની ગણતરી આ બાબતમાં સારું અજવાળું પાડે છે. તે બતાવી આપે છે કે–પિતા વચ્ચે કેળવણીને પ્રચાર ઘણે સારે હોવા માટે મગરૂરી લેતી જૈન કેમ બીજી કેમોના જેટલી નહીં તે પણ ઘણી પછાત છે. એટલે કે જ્યારે બીજાઓ કેળવણીમાં આગળ વધે છે ત્યારે જૈનો તેટલા આગળ વધતા નથી. એ ગણતરી દરમીશન મેળવવામાં આવેલી વિગતે બતાવે છે કે-જેમાં દર હજારે ૪૭૫ પુરૂ અને ૯૯પ એ તદન નિરક્ષર સ્થિતિ ભોગવે છે. એક હજારે માત્ર પપ સ્ત્રીઓ લખી વાંચી જાણતી હોય અને લગભગ અર્ધ પુરૂષ અભણ હેય એ સ્થિતિ જોગવનારી જૈન કેમને પણ કેળવણીના સંબંધમાં પછાત દશા ભેગવનારી કેમ તરીકે જ ઓળખાવવામાં આપણે કદાચજ ભૂલ કરેલી લેખાશે. ગયા દાહકામાં જૈન કોનફરન્સ આદિ સાધનો વડે કેળવણીના પ્રશ્ન જૈનકોમનું સારું ધ્યાન ખેંચ્યું છે, તે છતાં પૂરી દશાથી તેઓ પૂરતાં વાકેફગાર નહીં હોવાને લીધે મુખ્ય ધ્યાન ઉંચા પ્રકારની કેળવણી ઉપરજ અપાય છે. અને તેની સાથે એમ માની લેવામાં આવે છે કે જૈન બાળકે પ્રાથમિક કેળવણી વગરના તે રહેતાં જ નથી. પણ ખરી સ્થિતિ આપણે ઉપર જોયું તેમ તદન ઉલટી જ છે. દર સેંકડે ૪૭ પુરૂષ અને ૫ સ્ત્રીઓ ગુજરાતી કે મરાઠી ભાષામાં એક યુકે પત્ર લખવા કે વાંચવાની શક્તિ ધરાવતી નથી, તે સ્થિતિ ખાસ ધ્યાનમાં લેવા જેવી છે. ઈલાકાને લગતી વધુ વિગતોમાં ઉતરતાં જણાય છે કે-મુંબઈ ઈલાકામાં જેની કુલ વસ્તી ૪૮૯૫ર જેટલી નેંધાયેલી છે, જેમાંના ૨૧૨૩૦૯ બ્રીટીશ મુલકમાં વસે છે, અને બાકીના ર૭૭૬૪૩. દેશી રાજ્ય અને પિલીટીકલ એજન્સીઓમાં વસે છે. જેમ દેશી રાજ્યોમાં તેમ બ્રીટીશ મુલકમાં ભણેલા અને અભણ સ્ત્રી પુરૂની કરવામાં આવેલી નોંધ ઉપથી જોવાને બની આવે છે કે પુરૂમાં અર્ધ કરતાં વધુ ભાગ તદન અભણ હાલત ભગવે છે, જ્યારે સ્ત્રીઓમાં તે ભારે પ્રમાણમાં અભણ હતી ધરાવે છે. એ સ્થિતિ બ્રીટીશ મુલકમાં તેમજ દેશી રાજ્યોમાં લગભગ સરખીજ છે. ૨૫૪૦૦૦ પુરૂષોમાં ૧૨૦૦૦ ભણેલા છે જ્યારે ૧૨૮૦૦૦ અભણ છે. પણ ૨૩૫૦૦૦ સીઓમાં તે માત્ર ૧૪૪૭ સ્ત્રીઓ જ ભણેલી છે. અને ૨૨૦૮૦૪ અભણ છે. ૨૩પ૦૦૦ શ્રાવીઠાઓમાંની ૨૨૦૦૦૦ શ્રાવકાઓ પોતાની ભાષા પણ લખી વાંચી જાણતી ન હોય તે પછી તેઓ વ્રત, ઉપવાસ આદિ ગમે તેવી સખ્ત
For Private And Personal Use Only
