________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૪૮
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
હવે સ્તવન બોલવાના સંબંધમાં કેટલીક ખાસ જરૂરની બાબતે તર! પ્રસંગને અનુરાતું લક્ષ ખેંચવામાં આવે છે.
સંગીત એ એક એવી મધુર વસ્તુ છે કે તેનાથી ઇચ્છિત કાર્ય તત સફળ કરી શકાય છે. શોકના વખતમાં તે આનંદ કરાવનાર-શોક ભૂલાવનાર છે, અને બોલનાર-સાંભળનાર બંનેને એકરૂપ કરી નાંખે છે. તે સંગીત મધુર રવરે ઉચ્ચાર વાથી બહુ આનંદદાયક નીવડે છે અને તેથીજ ભાવપૂજામાં રતવનો કહેવાની આવ શ્યકતા છે. તેનાથી પ્રભુના ગુણ ગાતાં પ્રભુમાં તલ્લીન થવાય છે, અને રાવણ જેમ સંગીતની ધૂનમાં મહાન પુન્ય ઉપાર્જન કર્યું છે તેવી જ રીતે સંગીતની ધૂનમાં સ્તવન બોલનાર ઇચ્છિતાર્થ મેળવી શકે છે. તેથી ભાવપૂજા કરતી વખતે મુખ્ય ધ્યાન તેજ રાખવાનું છે કે સ્તવન શાંત ચિત્તથી-મનને સ્થીર રાખીને બોલવું મધુર શદવડે બોલવું, અને મનને આડું અવળું દેડવા દેવું નહિ, તેજ કાર્યસિદ્ધિ થઈ શકે છે. જો મન થીર ન હોય તે રતવન બોલતાં ભાવની વૃદ્ધિ થતી નથી, માટે બહુજ શાંત ચિત્ત ભાવપૂજામાં પ્રવર્તવાની જરૂર છે.
જે રતવનનો રાગ કબર આવતો ન હોય, તે રતવન બોલવાની કદી પણ પ્રવૃત્તિ કરવી નહિ. દરેક રતવન તેને રાગ બરોબર જાણ્યા પછી જ બેલવાં. રાગ જાણ્યાવગર સ્તવન બોલવાથી તેમાં ભાવ ઉત્પન્ન થતા નથી.
વળી સ્તવનો ચોપડીમાંથી વાંચીને બેસવાથી ચિત્ત ચેપડીમાં જ રહે છે; તથાપ્રકારના ભાવની વૃદ્ધિ થતી નથી, માટે જે સ્તવન બોલવાં તે મોઢે કરીને, સાચા રાગથી ચિત્તને બીલકુલ ડામાડોળ કર્યા વિના, પ્રભુ ઉપર એક દષ્ટિ રાખીને ઉલ્લસાયમાન ભાવપૂર્વક બોલવાની ખાસ જરૂર છે.
જે સ્તવનોના અર્થ ન આવડતા હોય તેના અર્થ શીખ્યા પછી જ તે સ્તવને બોલવાં. અર્થ નહિ જાણવાથી અને અશુદ્ધ રીત મેઢ કરવાથી ઘણી વખત સ્તવન બોલનારાઓ અર્થનો અનર્થ થઈ જાય તેવું બોલે છે. એક તેત્રમાં “છે પ્રતિમા મનોહારી, દુઃખહરી શ્રી વિરજિસંદની તેમ છે. તેમાં અર્થ નહિ સમજનાર કોઈ મનુષ્ય “અહી” ને બદલે “દુઃખકરી ” બેલે તે તે કેટલું બધું અનર્થ ઉપજાવનારૂં છે તે વિચારવાની જરૂર છે. વળી અર્થ નહિ સમજવાથીજ ઘણી વખત જગત્ યાધાર કૃપાવતાર એ કલેક બેલીને જ પ્રભુ પાસેથી બેલનારા ચાલ્યા જતા દેખાય છે. અગર ભક્તામરની પ્રથમની બે ત્રણ ગાથા બોલે છે. પણ તે લોકો તે ત્યારપછી જે મહાન ભાવો તે તેમાં દર્શાવેલા છે તે સાંભળવા પ્રભુની નિમંત્રણા કરવાવાળા છે. એક માણસને પોતાની હકીકત સાંભળવાનું કહે પછી તેને કાંઈ પણ કહ્યાવગર ચાલ્યું જવું એ જેમ અયુક્ત
For Private And Personal Use Only
