________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન વર્ગમાં ભણેલાની સંખ્યા. કિયાએ કરવા છતાં પણ સ્વધર્મની ખરી સમજ કેમ મેળવી શકે? તે એક દેખીતે સવાલ છે. હવે તે આંકડાઓને વધુ અભ્યાસ કરતાં જૈન બાળકોમાં અત્યારે કેટલું અભણ પણ છે તેને ખ્યાલ આવે છે અને તે બહુ ખેદ ઉપજાવનારે થઈ પડે છે. દશ વરસની અંદરની વયનાં ૧૧૬૧૭ર બાળકોમાંનાં માત્ર ૬૧૨૫ શીખેલા છે, જ્યારે ૧૧૦૦૪૭ બાળકો અજાણ પડ્યા છે. આમાંથી પાંચ વરસની અંદરની વયના સુમારે અરધો અરધ બાળકે બાદ કરીએ તે પણ બાકીના અરધા સંખ્યાના બાળકે અભણ પડ્યાં છે. તેને માટે જેન કમ મગરૂરી કેમ લઈ શકશે? જૈન કમમાં પ્રાથમિક કેળવીને પ્રચાર સારો છે અને તેને માટે કાંઈ ખાસ શ્રમ ઉડાવવાની જરૂર નથી એવી માન્યતા ઘણુ આગેવાને ધરાવે છે. પણ તે માન્યતા આ રીતે આધારવગરની જણાય છે, અને ખરું જોતાં જૈન બાળકો હજુ ઘણાં મેટા પ્રમાણમાં અભણ પડ્યાં છે. દશથી પંદર વરસની વયનાં જૈન બાળકની કુલ સંખ્યા પર પરર જેટલી છે તેમાં પણ માત્ર ત્રીજા ભાગ જેટલાં એટલે કે ૧૭૮૩૨ એકરા શીખેલા છે, જ્યારે ૩૪૬૯૦ અભણ છે. પંદરથી વીશ વસ સુધીનાં યુવાન સ્ત્રી પુરૂ આખા ઇલાકામાં ૪૩ર૧૫ જેટલા છે, તેમાંનાં ૧૮૦૩ શીખેલા અને ૨૫૧૨૨ અભણ છે. બાળ અને યુવાન પ્રજાની આ સ્થિતિ જૈન કે મને માટે ઘણે ખેદ ઉપજાવનારી છે. અને જે તે સ્થિતિ સુધારવાનો છેડો તરતમાં ઉપાડી લેવામાં નહીં આવે તે ભવિષ્ય ઘણું ખરાબ આવેલું જેવા તૈયાર રહેવું પડશે. વીશ વરસની ઉપરની વયના ૧૮૦૦૦ અભણ સ્ત્રી પુરૂષોને તે હવે શિક્ષણ આપવું લગભગ મુશ્કેલ જ છે. પણ બાળ અને યુવાન પ્રજાની કેળવણી સંબંધી હાલત સુધારવાની જરૂર ઘણું મટી છે. અને તેના સંબંધમાં ગફલત કરી પરવડે તેમ નથી.
આ આંકડાના સંબંધમાં કદાચ એક દલીલ એવી કરવામાં આવશે કે દક્ષિમાં વસતા જે જે ખેતીવાડીને બંધ કરે છે, તેઓ જ માત્ર અભણ છે અને ગુજરાત, કાઠીયાવાડમાં અભણ પણું જુજ છે. પણ તેને જવાબ આપણે એજ આંકડાઓમાંથી મેળવી શકીએ તેમ છે. અમદાવાદ શહેરમાં જૈનોની કુલે વસ્તી ૧૬૦૮૬ની છે તેમાંના માત્ર ૩૯૫૭ શીખેલ છે અને ૧૨૧૨૯ અભણુ છે. મુંબઈ શહેરમાં ૨૦૪૦ જેને છે તેમાંના ૧૧૬ર૭ શીખેલા છે અને ૮૮૩૩ અભણ છે. મુંબઈ જેવા સેથી આગળ વધેલાં શહેરમાં પણ દસ વરસની અંદરના ૯૩૦ છોકરા અને ૯૦૩ હેકરીઓ, દશથી પંદર વરસની વયના ૫૪૨ છોકરા અને ૩૧૨ કરીએ, અને પંદરથી વીશ વસ સુધીની વયના પ૫૮ એકરા અને ૬૦૫ છોકરીઓ અભણ છે. તે બીના મુંબઈના આગેવાનોએ ખાસ લક્ષમાં રાખવા
For Private And Personal Use Only
