________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૭૪
મર્મ પ્રકાશ. ચંદરાજાના શત્રુ રાજાઓને નગરમાં, ઘરમાં કે વનમાં કોઈ જગ્યાએ શાંતિ વળતી નથી તેથી તેઓ પ્રત્યક્ષ શ્રીમwતનું ભાન કરાવે છે. તે ચંદરાજા પાસે આવી તેના પર છત્ર ધરણી અંગરક્ષક થઈને રહે છે ત્યારે જ તેમને શાંતિ પ્રાપ્ત થાય છે.
આ પ્રમાણે ત્યાં સમકાળે છએ તુને નિવાસ દષ્ટિએ પડે છે.
ચંદરાજાની સભામાં પાંચ પંડિત કાયમને આવનારા છે, તેઓ બુદ્ધિવડે સુરગુરૂ જેવા છે, છ શાસ્ત્રના જાણે છે અને રાજા તેમના ગુણોથી રંજિત થયા કરે છે. તેઓ પરસ્પર એક બીજાની કુશળતા જણાવવા માટે વાદવિવાદ કર્યા કરે છે. બીજા પણ છએ 'દર્શનના પંડિત સભામાં આવીને બીરાજે છે. તેઓ યુક્તિ પ્રયુક્તિ વડે બીજાઓ કરતાં પિતાના દર્શનને શ્રેષ્ઠ કરી બતાવવા પ્રયત્ન કરે છે. તેમાં ચાવક માત્ર પ્રત્યક્ષ પ્રમાણને જ માને છે, અને જગત બધું શૂન્ય કહે છે. સાગત (દ્ધ) સર્વ વસ્તુને ક્ષણિક માને છે, વશેષિક શબ્દ પ્રમાણને જ પ્રમાણ કરે છે. સાંખ્ય શબ્દને અનુમાન બે પ્રમાણ માને છે. નૈયાયિક પ્રત્યક્ષ, અનુમાન, શબદ ને ઉપમાન એ ચાર પ્રમાણ માને છે. જેના પ્રત્યક્ષને અનુમાન (૫રોક્ષ) એ પ્રમાણ માને છે. તેમાં કેઈ કહે છે કે આ જગત બધું કર્તા (ઈશ્વર) નું કરેલું છે, કોઈ કહે છે કે એ બધું જ્ઞાનમય છે. કોઈ કહે છે કે એ બધું સ્વભાવથી થયેલું છે, કોઈ કહે છે કે આ જગત બધું શશશૃંગ અથવા વંધ્યા પુત્ર વિગેરેની જેમ ખોટું છે-ભ્રમ રૂપ છે, આ પ્રમાણે અંધગજના ન્યાયે જેમ ફાવે તેમ કહ્યા કરે છે, વ્યાકરણ શબ્દની વ્યુત્પત્તિઓ અનેક પ્રકારની કરીને સભાને રંજિત કરે છે. વેદીઆઓ વેચાર કરે છે. સાહિત્ય શાસ્ત્રીઓ સાહિત્યની અપૂર્વ રચનાઓ બતાવી રાજાને પ્રસન્ન કરે છે. અલંકાર શાસ્ત્રીએ નવાં નવાં કાવ્ય બનાવી ચમત્કાર ઉપજાવે છે અને અનેક પ્રકારે સમશ્યાઓ પૂરે છે, પિરાણિક રામાયણદિકના પ્રબંધે સંભળાવે છે. વૈદકશાસ્ત્રના નિપુણ પુરૂ (વે) જળ, અન્ન, દુધ, વૃક્ષ, ફળ, પત્ર, પુષ્પાદિકના ગુણેનું વર્ણન કરે છે અને આદાન, નિદાન, ચિકિત્સા વિગેરેમાં પોતે નિપુણ છે એમ બતાવી આપે છે. પંચાગપ્રવીણ તિષીઓ ને ગણિત શાસ્ત્રીઓ ઘનમૂળ, વર્ગમૂળાદિ ગણિતને પ્રકાશે છે તેમજ રવિ વિગેરે ગ્રહની વર્તન કહી આપે છે. ગ્રહણ વિગેરેના વતરા કહે છે. ખગોળ ભૂળને જાણનારા બીજી અનેક બાબતે પ્રકાશિત કરે છે. ગૃહને ને નક્ષત્રાદિના ચારને જાણનારા વિદ્વાનો અનેક પ્રકારની ભવિષ્ય વાતને પ્રગટ કરે છે. પીગળપાઠી અનેક પ્રકારના રૂપક, ગીત, છંદ, પદ, દુહા, વિગેરે કહીને ચંદ રાજાને પ્રસન્ન
૧ ભાદ્ધ, સાંખ, નૈયામિક, જૈન, વૈશેષિક ને ચાર્વાક એ છ દર્શને કહેવાય છે.
For Private And Personal Use Only
