________________
પ્રથમ તે એ જાણવું જરૂરી છે કે પ્રત્યેક આત્માથી આત્માઓને, અનેકાંત યાને સ્યાદવાદને અનુલક્ષીને, નયનિક્ષેપ-પ્રમાણ સાપેક્ષ ભાવે પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ વિધિનિષેધનું અનુસરણ અવિસંવાદીપણે આત્મહિતકર જાણવું.
આ સંબંધે મુખ્ય ચાર પ્રકારના સામાયિક ભાવના અનુભવને પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ રૂપે જાણીને યથાશક્તિ ચારે. પ્રકારના સામાયિક ભાવમાં વર્તવું જરૂરી છે. કેમકે આ સંબંધે શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે “સાચા સામા – હેમ તેને મળદ્દે તેમજ વળી સામાયિક ભાવની વિરુદ્ધતા સંબધે જાણવું કે મિથ્યાત્વના જેરે પર-પૌગલિક ભાવમાં મોહાંધ. બનેલા આત્માઓ પણ પિતાનો ભૌતિક સ્વાર્થ સાધવા માટે અનેકાંતિક યાને યાદવાદ વચનોને મનમાન્ય આશ્રય. લઈને કેવળ પિતપતાની એકાંતિક વ્યાવહારિક ક્રિયામાં યા તે એકાંતિકનૈશ્ચયિક ભાવે કેવળ આત્મ પરિણામરૂપ માર્ગમાં આત્માર્થ સાધનતા સ્થાપતા હોય છે. તેઓએ ખરેખર તો સ્યાદવાદને કેવળ દુરુપયોગ કરેલ હોય છે-એમ જાણવું.
વળી પણ ઉપર જણાવ્યા મુજબ કેટલાક મિથ્યા-. જ્ઞાનમાં આગ્રહીઓ સ્વાવાદના નય-નિક્ષેપ-પ્રમાણ સાપેક્ષ યથાર્થ અર્થને ગ્રહણ કરવાને અસમર્થ હોઈ, સ્યાદવાદમાં સંશય ધરતા રહી, સ્યાદવાદને સંશયવાદ કહેતા ફરે છે.
તેમજ કેટલાક મૂઢ છે સ્યાદવાદને સમાનતાવાદ. રૂપે યોજીને સર્વ જીવે પ્રતિ સમાનતા અપનાવવા રૂપે “વાવડી ચસકી”ના ન્યાયે પોતાની મૂર્ખતાનું પ્રદર્શન.
