________________
કરતા પિતાની દાંભિક સમાનતાવાદી પાપકારી પ્રવૃત્તિને ક્રાંતિકારી લેખાવે છે.
વળી કેટલાક બાળ પંડિત સાધુઓ ધર્મ–પરિણામ અને ક–પરિણામના ભેદસ્વરૂપમાં મૂઢ હોવાથી ધર્મ પરિણામને કર્મ, અને કર્મ પરિણામને ધર્મ સ્વરૂપે જણાવતા હોય છે. હકીકતમાં તો આત્માને સ્વભાવ ધર્મ, આત્માના જ્ઞાનાદિ ગુણમાં પરિણમન થવું તે છે. આ માટે શાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે કે “રઘુરાવો અને તેમ છતાં - ઉદિત કમેના-પરિણામ સ્વરૂપી મન-વચન-કાય ગની શુભ પ્રવૃત્તિને જ ધર્મ સ્વરૂપે જણાવવી તે સ્યાદવાદ સિદ્ધાંતની અજ્ઞાનતાના જોરે કે શ્રેષથી જ સંભવી શકે.
આ સાથે એમ પણ સમજવું જરૂરી છે કે આત્માને આત્મભાવમાં પરિણમવામાં નિમિત્ત હેતુરૂપે જે-જે પ્રશસ્ત યેગ પ્રવૃત્તિ જે-જે સ્વરૂપે સહાયક છે, તેને તથા સ્વરૂપે ઉપચારે (વ્યવહારથી) ધર્મ સ્વરૂપે જાણવી જોઈએ. ઉપર જણાવેલ અર્થ સ્યાદવાદથી અવિરુદ્ધ હેઈ આ સંબંધે કહ્યું છે કે
ધર્મશુદ્ધ ઉપયોગ સ્વભાવ, પુણ્યપાપ શુભ અશુભ વિભાવ, ધર્મ હેતુ વ્યવહારજ ધર્મ, નિજ સ્વભાવ પરિણતનો મર્મ
જો કે કોઈ પણ પદાર્થ–સ્વ-પર ભાવે અસ્તિ-નાસ્તિ સ્વરૂપે સર્વાત્મક છે, તથાપિ કેટલાક માયા–મૃષાવાદીએ જડ ચેતન દ્રવ્યોના પરિણમન–સંબંધમાં, એટલે જડ તત્ત્વના -ચતન્ય સાથેના પરિણામમાં તેમજ ભિન્ન પરિણમન સંબં
