Jain Dharm Ane Syadvad Arthat Trikalabadhit Sapeksha Satya

Author(s): Shantilal Keshavlal Pandit
Publisher: Shantilal Keshavlal Pandit

Page 17

પ
તત્ત્વને યથાર્થ આળખવાના સુવિશુદ્ધ પ્રયત્ન કરવા જરૂરી છે. આ માટે કહ્યું છે કે—
“જ્ઞાત્માજ્ઞાન મળ્યું વુડવું, આત્મજ્ઞાનેન હન્યતે। तपसाप्यात्म-विज्ञान- हीनैश्छेतुं न शक्यते ॥
તેમજ વળી કહ્યુ છે કે—
“તુવવું નિર્અપ્પા, અપ્પા ગુળ માવળ વુવન્ના भाविय व सहावपुरिसो, विसापसु विरच्चइ दुक्ख ॥
હવે શાસ્ત્ર સંબ’ધથી, કતૃત્વ, ભાકતૃત્વ તેમજ જ્ઞાતૃત્વ સ્વરૂપી ચૈતન્ય ગુણવાળા-આમ તત્ત્વના-અનેક સ્વરૂપમાંથી, આત્માર્થ સાધકતાની અપેક્ષાએ, અવશ્ય જાણવા જરૂરી એવા ત્રણ ભેદોનું (સ્યાદ્વાદ સિદ્ધાંતથી ) કિચિત્ સ્વરૂપ જણાવીએ છીએ.
(૧) બહિરાત્મા : જે આત્માએ શરીર-ધન–સ્રી— પુત્રાદિક પર દ્રવ્યમાં આત્મીયતાની બુદ્ધિએ જીવન જીવે છે, તેમાં પરદ્રવ્યમાં આત્મત્વ બુદ્ધિ એ બહિરાત્મપણું હાઈ તેને પ્રગટ મિથ્યાર્દષ્ટિ જાણવા.
(૨) અંતરાત્મા જે આત્માએ પેાતાના આત્માને કમ અંધનથી મુક્ત કરવા વડે પૂર્ણ અનંત–અક્ષય-શુદ્ધ પરમાત્મ દશા પ્રગટ કરવાના સમ્યક્ પરિણામ યુક્ત પ્રવૃત્તિવાળા છે, પેાતાના અંતરંગ શુદ્ધ સ્વરૂપને શાસ્રાદેશથી યથાર્થ જાણવાવાળા હાઈ તેઓને અંતરાત્મા જાણવા.
તે
(૩) પરમાત્માઃ જે જે આત્માઓએ શ્રુતાત્મ