________________
OCTOBER, 1912.]
DAN DIN, THE NYASAKARA, AND BHAMAHA
287
Having proved that Bhamaha criticises Dandin, I shall proceed to discuss the date of the Karyalaria. Patakijali in his comments on Panini (III, 1, 7) says: न वै तिङन्तेनोपमानमस्ति.
Dandin says that this authoritative statement of Patanjali is entirely disregarded by those who wish to find an example of a Tarin the well-known line from the Michchhakaļi ka festare etc., nerely because the word occurs in it, though in reality it is an illustration of the properly so called
लिम्पतीव तमोङ्गानि वर्षतीवाञ्चनं नमः। इतीदमपि भूयिष्ठमुत्प्रेक्षालक्षणान्वितम् ।।
Karyalaria II, 220 केषाञ्चितुपमाभ्रान्तिरिवश्रुत्येह जायते । नोपमानं तिङन्तेनेष्यतिक्रम्याप्तभाषितम् ।।
Idem. II, 227. In his comments upon Pånini (I, 4, 49) Patañjali does not divide into different This deficiency has been supplied by Bhartrihari whose classification bas been adopted by the authors of the Palamasjari and the Madhaviya-dhdtuvritti. Bhartřihari saye:
निर्वयं च विकार्य च प्राप्यं चेति विधा मतम् । तचेप्सिततमं कर्म चतुर्धान्यनु कल्पितम् ।। 45॥
औदासीन्येन यत्याप्तं यच कर्नुरनीप्सित्तम् | संज्ञान्तरैरनाख्यातं यच्चाप्यन्यपूर्वकम् ।। 461 यदसज्जयाते सदा जन्मना यत्यकाश्यते । तन्नित्यं विकार्य च कर्म वेधा व्यवस्थितम् ।। 49 || प्रकृत्युच्छेदसम्भूतं किञ्चित्काष्ठादि भस्मवत् । किञ्चित् गुणान्तरोत्पत्या सुवर्णादिविकारवत || 50 ।। क्रियाकृतविशेषाणां सिद्धिर्यत्र न गम्यते । वर्शनादनुमानाहा समाप्यमिति कथ्यते ।। 51||
Valayapaliya III, Penares El., p. 202. Helârâja remarks: ___कर्तुः क्रियया यदीप्सिततममामुभिष्यमाणतमं तदेव(वं )लक्षणम् प्रथम [I, 4, 49] सूत्रनिर्दिष्टम कर्म विभिः प्रकारे नियविकार्यप्राप्यरूपे भिन्नमनेकन्तावन्निर्दिष्टं बोद्धव्यम् Bhâtiraja says: एवं तावत्पथमसूत्रलक्षितं निर्वयं-विकार्य-प्राप्यभेदेन विधा भिन्नं कर्म ध्यास्थाय
lem. p. 216. . Haradatta says:
एतचेप्सिततम कर्म विविधं निर्वयं विकायें प्राप्यमिति. and, after citing the above verses, continues:
तत्र निर्वयं घट करोतीतिः विकार्य काष्ठानि भस्म करोतीप्ति सुवर्ण कृण्डलं करोतीति ; प्राप्यमादित्य पश्यतीति.
Padamarijari, Benares Ed., Vol. I, p. 302. The Madhaviya-dhdturrini says:
तत्र आवं [ ईप्सिततमं कर्म] विधा, निर्वयं, विकार्य प्राप्यमिति and then cites Bhartrihari's verses.
Madh-dhd., Benares Ed., p. 12. This threefold division of fica ai is not mentioned by Patañjali under Pâņini (I, 4, 49). The commentators Helarija and Bhûtiraja assure us, by using the expressions qy t h and प्रथमसलभितम that this threefold division of कर्म was evolved out of the sutra by the genius of Bhartrihari himself. This view is endorsed by Kaiyata in his re marka on the Sutra कर्मण्यण. We need not be surprised if Dandin, who quotes Patañjali, and calls bim úpla, shows his familiarity with the Vakyapadiya and borrows these technical terms:
निर्वत्यै च विकार्ये च हेनुत्वं तदपेक्षया। प्राप्ये तु कर्मणि प्रायः क्रियापेक्षैव हेतुता ॥ हेतुनिर्वर्तनीयस्य दर्शितः शेषयोईयोः । दवोदाहरणदई ज्ञापको वर्णयिष्यते ।।
Karyddarka II, 240 and 241. Bhartrihari died in A. D. 650. It is thus evident that Dandin flourished in the latter half of the 7th century. And Bhamaha, who attacks the views of Dandin and of the Nydsokára, must be assigned to the 8th century.
