________________
DECEMBER, 1912.]
AJIVIKAS
287
changed the date of the Pajjusan festival in the year 993 after Vira, or A. D. 466. The identification is suggested by the fact that Utpala's Kalakâcharya is the anthor of a work on astrology and that the Jainas ascribe to their latest Kalakackarya an innovation which presupposes the study of astronomy. If thus the author, quoted by Utpala, belongs to the fifth century, his statements deserve to be treated with all due respect."
It will thus be seen that, according to Professors Kern and Bübler, the Ajivikas are Vaishnavas. This view rests on two passages from Utpala's commentary on Varábamihira's Brihajjataka. The first passage is: Ajiriku-grahanani cha Narayan-dsritanam, which Prof. Kern renders by " and the use of (the term) Ajivika refers to those who have taken refuge with Narayana." The second passage is a quotation from Kalakacharya, which Utpala renders by the Sanskrit Kesava-mélrga-dikshitah Kesara-bhaktah Bhágavata=ity=arthah and which, Prof. Kern suppores, shows that the Jaina teacher regards Ajivikas as Bhigarata8, Now, in the first place, the translation proposed by Prof. Kern for the first passage is not correct. That this is the case will be seen from the following extract from Utpala's commentary on Brihajjataka XV. 1:
एकस्यैश्वसुरादिभिर्बलयुतैर्जाताः पृथग्वीर्यगैः शाक्याजीविकभिक्षवृद्धचरका निर्मन्यवन्याशनाः। माहेयज्ञगुरुक्षपाकरसितप्राभाकरीनैः क्रमात्
प्रव्रज्या बलिभिः समा परिजिस्तत्स्वामिभिः प्रच्युतिः ॥ तत्रादावेव चनुरादिभिरेकस्थैर्महर्जातस्य प्रव्रज्यायोगं शार्दूलविक्रीडितेनाह ।। एकस्थैरिति । यत्र तत्र राशी पहा. अनुरादयश्चत्वारः पञ्च षट् सप्त वा एकस्थायदा भवन्ति । सर्वे बलहीनास्तदा जातस्य प्रव्रज्या न भवति। तेषां चतुरादीनां एकत्रगानां मध्यायकोऽपि बलवान्भवति तदैव प्रव्रज्याः भवन्ति । थवा बहवो बलिनस्तदा बहवः प्रव्रज्या भवन्ति । एवमेकस्यैश्चतुरादिभिर्यलयुतर्जाताः प्रव्रज्याभाजो भवन्ति । यस्मादुक्तं ॥ प्रव्रज्या बलिभिः समा || ताश्च पृथग्वीर्यगे: शाक्यादयो भवन्ति । वीर्यगैलिभिर्महै:पृथक् समस्ता भवन्ति शाक्यादीनां माहेयादयो पहा यथोक्कक्रमेण ॥ तद्यथा ॥ चतुरादीनामेकस्थानां मध्यायदा बलवान्माहेयो भवति सदा शाक्यो भवति । शाक्यी रक्तपटः । अथ चतुरादिनां मध्यायश ज्ञो बुधो बलवान्भवति तदा भाजीविको भवति । आजीविकश्चैकदण्डी । एवं जीयो बलवान्यदा भवति तदा भिक्षुर्भवति । संन्यासी ज्ञेय । यदा चन्द्रो बलवान् तदा वृद्धावको भवति । वृत्तभंगभयात् श्रावकशब्दो लुप्तो द्रष्टव्यः। वुद्धभावकः कपाली | शुक्र बलवति चरको भवति । चरको चक्रधर: । सौरे बलवति निर्मन्थः निर्मन्थी नन्नः क्षपणकः प्रावरणादिरहितः । भादित्ये बलवति वन्याशनो भवति । वने भवं वन्थं तदमातीति वन्याशनः । तपस्वी मूलफलाशनः। एवं क्रमापत्रज्यापर्यायः। एते च कालकमताव्याख्याताः। तथा च कालकाचार्यः ॥ तावसिभी दिणणाहे चंदे कावालिभंतहा भणिों । रत्तवडो भूमिसुवे सोमसुवे एभदण्डी अ ।। देवगुरुशुक्क-कोणा कवेण जई-चरम-खवणाई ।। अस्यार्थ; । तावसिभी तापसिका। विणणाहे दिननाये। चंदे चन्द्रे । कावालिभं कापालिकः । तहा भणिभं तथा भणितः । रत्तवडो रक्तपदः। भूमिसुवे भूमिसुते । सोमसुवे सोमसुते । एभवण्डी भएकदण्डी च | देवगुरुवृहस्पतिः शुक शुक्रः । कोणः शनिः । कर्वण क्रमेण | जई यतिः | चरभ चरकः । खवणाइंक्षपणकः। भत्र वृद्धश्रावकमहणं महेश्वराश्रितानां प्रत्रज्यानामुपलक्षणं | आजीविकमहणं च नारायणाश्रितानां । तथा च कालकसहितायां पश्यते । जलण-हर-मुगभ-केसव-सुइ-अम्ह-जग्ग-मग्गसु विकाणं । णाभन्या सराइ-गहा कमेण नाह गऊं ॥ अस्यायः जलण ज्वलनः | सामिक इत्यर्थः। हर ईश्वरभक्तः। भहारकः। सुगम सुगतः। बौद्ध इत्यर्थः । केसव केशवभक्तः। भागवत इत्यर्थः। सर श्रुतिमार्गरतः। मीमांसकः। ब्रम्ह ब्रह्मभक्तः। वानप्रस्थः । नग्ग नमः । क्षपणका । मग्गेस मागें । दिकाणं दीक्षानांणाभध्या ज्ञातव्याः सुराइगहा सूर्यादिमहा। कमेण क्रमेण | नाह गऊनाथ गतः।
Now, with regard to the first passage Ajfvika-grahanari cha Narayan-dáritandın, it is plain that the word cha indicates that it is connected with the preceding sentence, and that consequently the words praprajydndm=upalakshanam from the latter, require to be understood after Nardyam agritándin in the former passage. Prof. Kern, however, not perceiving the force of cha takes
Ajivika-grahanasin cha Narayan-diritdnam as a sentence distinct in itself. Evidently, therefore, he cannot be right in translating it by "and the use of the term) Ajivika refers to those who have taken refuge with Narayaņa." The true rendering of the passage ought to be : "and (the term) Another reading: भिक्षुत्रिदण्डी यतिः'
• Another reading: चकरस्त्रिः .
