________________
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય
૪૭
અનાદિ-અનંત આત્મદ્રવ્ય છે અને ક્ષાયકભાવ તે શુદ્ધદ્રવ્ય, શુદ્ધગુણ અને [ કાર્યશુદ્ધ પર્યાયશ્કેળાથી સુશોભિત સાદિ-અનંત પર્યાય છે. .. : (૨૦) પ્રથા : આગમ અને અધ્યાત્મ-બન્ને પદ્ધતિ (શૈલી)માં શું
તફાવત છે ??? : : : : : - {}' +1 ઉત્તર: અધ્યાત્મ પદ્ધતિ તો આત્માના સહજ સ્વાભાવિક પરિણામનું (ત્રિકાલાવર્તા-શુદ્ધચેતના પરિણતી). જ્ઞાન કરાવે છે. જ્યારે આગમ પદ્ધતિ આત્માનો ષ્કર્મ સાથેના સંબંધ રાખવાના પરિણામના સ્વરૂપનું કથન છે. અધ્યાત્મ અને આગમ એ બન્ને પદ્ધતિઓનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાથી દ્રવ્યનો ત્રિકાળ શુદ્ધસ્વરૂપભાવ અને ક્ષણિક વિભાવરૂપ પર્યાય – આ બન્નેનું
ભેદજ્ઞાન થવાથી મોક્ષમાર્ગનો પ્રારમ્ભ થાય છે. આ મોક્ષમાર્ગની પર્યાય તો નવી અપૂર્વ પ્રગટ થતી હોય છે. !! . . ૬ : 5 13-! ઉપસંહાર
છે :; , ' : 55 ૨ - - - - : , . + !? - દરેકે દ્રવ્યમાં ઉત્પાદવ્યય-ધ્રૌવ્ય! બધું હોવા છતાં કાંઈ દ્રવ્ય અને -પર્યાય બંને સમાન કોટિના નથી.- દ્રવ્યની કોટી ઊંચી જ છે, પર્યાયની કોટી માનવ જ છે દ્રવ્યદૃષ્ટિવાળાને “અંદરમાં એટલા બધા રસકસવાળું અમુપમ તવ દેખાય છે કે તેની દૃષ્ટિ પર્યાયમાં ચોંટતી નથી. ભલે પર્યાયની અનુભૂતિ થાય પણ દૃષ્ટિ પર્યાયમાં (અનુભૂતિમાં) ચોંટી જતી નથી. “અહો ! - આવો આશ્ચર્યકારી દ્રવ્યસ્વભાવ પ્રગટ્યો એટલે કે અનુભવમાં આવ્યો ! એમ શાનથી જાણે પણ દષ્ટિ તો ત્રિકાળ ધ્રૌવ્ય શુદ્ધ દ્રિવ્યસ્વભાવ ઉપર જ રહે ! આત્મા-ઉત્પાદનધ્યયપ્રૌવ્યસ્વરૂપ છે તે છોધમ રહીને પણ પલટે છે તેનું કાયમ રહેનારું ચિટૂમ સ્વરૂપ અનંત ગુણરત્નોથી ભરપૂર ભરેલું છે.- જીવે જો આવા અદ્ભુત ઐશ્વર્યયુક્ત કાયમી સ્વરૂપ પર દૃષ્ટિ સ્થિર કરે તો તેને અનુભૂતિ થશે કે હું તો સદા કૃત્યકૃત્ય છું અને તેમ કરતાં તે પર્યાય પ્રણા) કૃત્ય કૃત્ય થઈ જશે!' 33 3 - } $ + $ ! ” - 17 ક મ દ્રવ્ય પરિપૂર્ણ છું પરમાત્મસ્વરૂપ છું કૃત્યકૃથિ છું એમ માનતા હોવા છતાં પર્યાયે તો હું પામર છું” એમ વીતરાગી મુનિઓ પણ જાણે છે. ગણધર દેવ પણ કહે છે-કે જિનેન્દ્ર !' હું આપનાં જ્ઞાનના સામર્થ્યને પહોંચી શકતો નથી. આપના એક સમયના જ્ઞાનમાં સમસ્ત લોકાલોકની
