________________
बालावबोधरूपगूर्जरभाषामय -धूर्ताख्यानकथा
५९ ठाम जोतो एक अति मोटो तिल वृक्ष देखी ते उपरि चढिओ । हाथिई मुझनें वारंवार हे पाडवा तिल वृक्ष धंधोल्यौ । तेणें करी तिल वृक्षथी अनेक तिलना पुंज हेठि पड्या । भमता ते सर्व हाथीइं यंत्रनी परि पील्या । तेणें करी तिहां महा असराल तेलनी नदी वही । हाथी चीकणा खउल' माहिं पूंतो, चीस पाडतो, भूष-तरसि मरण पाम्यौ । पछि हुं हाथीने मूओ जाणी, तिहांथी हेठो उतरी, हाथीनुं चर्म ऊतारी, तेहनो मोटो दइडो करी, तेल दश घडा प्रमाण पीई, ते खल भार खाई, तेले । दइडउ पूरी खांधि चडावी, गाम बाहिर एक मार्ग वृक्षनी शाखाई वलगाडी घरि आव्यो । पछे मई ते दइडो लेवा अहिनांण देई, ते वृधे पोतानो बेटो मोकल्यो । तेणें ते तिहां न दीठो । पछै ते वृक्ष गजनी परि उन्मूली ते दइडो सर्व लोक देखता परि आण्यौ । हुंए पोताना घरथी पाधरो इहां आव्यो । ए मइं इहलोकि प्रत्यक्ष अनुभव्युं । जे न मानइ ते सर्व धूर्त्तनें भोजन दिइ ॥ छ । [४,१-१३]
॥शशेनोक्तं कथानकमिदम् ॥
हवि सर्वकलाप्रवीण खंडपाना धूर्ती बोली- 'शश ! तइं जे कहिउं ते सर्व भारत-रामायणादिक साथि मलतुं छै' । तिवारइ शशई पूछिउं- 'जो ए सत्य छै, तो कहि - तिलवृक्ष अति मोटो किम होइ ? तेलनी महानदी किम वही ? दस घडा तेलना किम पीवाइ १ खउल भार प्रमाण किम खवाइ ?-ए सर्व सास्त्र साखि मेली आपि' । तेवारि खंडपाना बोली-ए सर्वना दृष्टांत सांभलि- 15 पाडलिपुरे माषवृक्षनी मोटी भेरी घडी, एहवी सर्वप्रसिद्ध लोकवात छै, ते सत्य छै, तो तिलवृक्ष अति मोटो किम न होइ ? । १ । [४,१४-१८] ___ तथा भारत मांहिं छै-जे गजनइ मदजलि महानदी चाली । तिहां अनेक गज रथ हय पायक सणाया। उक्तश्च
तेषां कटतटभ्रष्टैर्गजानां मदविन्दुभिः ।
प्रावत्तेत नदी घोरा हस्त्यश्वरथवाहिनी ॥१॥ जो गजमदजलनी महानदी वही, तो ते तेलनी किम न होई । २ । [४,१९-२१]
तथा लोक मांहिं संभलाइ छै जे - भीमि राज्यथी नीकली चक्रापुरीइं जई बक राक्षस माखो, तेहने खावाने काजइ एक महिष, सोल खारी अन्न, हजार मद्य घडा आण्या हता ते सर्व एकलई भीमई खाधा । जो ए सत्य छइ, तो तुं दस घडा तेल किम न पीइ ? खउल भार किम न खाइ ? । ३ । [४,२२-२४] • तथा कुंभकर्ण सूतो ऊठी एक हजार मद्य घडा पीतो, तो तई तेलना दस घडा पीधा, ए वात कोण न माने । ४ । [४,२५-२६]
ते अगस्ति ऋषिइं समुद्र पीधो । तथा स्वर्गथी ऊतरी संभुना जटाजूटथी नीकली वहती गंगा नदी जहु ऋषिनइ आश्रमि गई । तेवारि ते ऋषिई पीई, एक हजार वरस लगि उरि राखीनइ मूंकी । ते माटि गंगानुं नाम जाहवी थयुं । जो अगस्ति समुद्र पीधो, जहु ऋषि गंगा पीधी, तो तुं तेलना दस घडा किम न पीइ । ५-६ । [४,२८-३०]
1 P खोल। 2 P भूखी तरस्यौ। 3P दडोhe & Personal use only.
www.jainelibrary.org
Jain Education International
