________________
૫૦ ]
[ શ્રી નવતત્ત્વ પ્રકરણ આશ્રવત જાણવાને ઉદ્દેશ-૪ર પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓ એ જીવનઘાતક પ્રવૃત્તિઓ છે. સમજી આત્મા હંમેશાં ઘાતક પ્રવૃત્તિથી અલિપ્ત રહે અને પોષક પ્રવૃત્તિમાં જોડાય. આથી ઇકિયેના વિષયો, કષાય, અવિરતિ અને પ્રમાદાદિને દૂર કરવા માટે સાવધાન થવાય તે આ તત્વ જાણવાને ઉદ્દેશ છે.
સંવરતવ તથા નિર્જરાતત્વ જાણવાને ઉદ્દેશ-કર્મબંધ એ જીવનને સંસાર ભ્રમણ કરાવનાર છે. અને તેને રેપ કે નાશ કરે એ આત્માને હંમેશાં આદરવા ગ્ય છે. આથી કર્મબંધન રાધ કરવા માટે પ્રતિક્રમણ, ભાવના, પૌષધાદિ વ્રત પાલન, યમ નિયમ, ચારિત્ર ભાવના તપશ્ચર્યા વિગેરે યોગ્ય માર્ગે પિતાનું જીવન વાળવું તે આ તાવ જાણવાને ઉદ્દેશ છે.
બંધત્વ જાણવાને ઉદ્દેશ-જગતમાં દેખાતી વિલક્ષણતાકઈ સુખી, કેઈ દુઃખી, કોઈ જ્ઞાની, કેઈ અજ્ઞાની આ સર્વે કર્મબંધનું પ્રાબલ્ય છે. આથી ગમે તેવી વિકટ અવસ્થામાં કે ઉન્નત અવસ્થામાં જીવન સમતલ રાખી આત્મરમણ કરે અને વિચારે કે
ધન પુત્ર વિગેરે સુખ પરંપરા અને રેગ શેક મૃત્યુ ભય વિગેરે દુઃખ પરંપરા કર્મપરિણતિ રૂપ છે” માટે મારામાં ચૌદમા ગુણઠાણારૂપ અબલ્પક ભાવ ક્યારે પ્રગટે કે જેથી સર્વ વિભાવ દશા ચાલી જાય, તે વિચાર કરી તે અવસ્થા માટે પ્રયત્ન આદરે.
મિક્ષ તત્વ જાણુવાને ઉદ્દેશ-વિભાવ દશા છોડી સ્વ સ્વભાવમાં રમણ કરે. તથા વિચારે કે-સિદ્ધ પરમાત્મા અને હું જીવત્વની અપેક્ષાએ સરખા છતાં વિભાવદશાને લઈ હું મારા સ્વરૂપને વિસરું છું. તે મારે વિભાવદશાના ત્યાગની શ્રેણિરૂપ ગુણસ્થાનકના ક્રમ વડે પૂર્ણ આત્મદશા પ્રગટાવવી હિતકર છે. અને મેક્ષ એ મારું સર્વ સાધ્ય થાઓ એવી નિરંતર ભાવના સાથે જીવન ઉન્નત કર્યું આવશ્યક છે.
