________________
૫૬ ]
[ શ્રી નવતત્ત્વ પ્રકરણ
-
૬ દ્રવ્યનું વિશેષ સ્વરૂપ પરિણામિ છવ મુત્ત–પરિણમીપણું, જીવપણું મૂર્ણ પણું. સપએસા એ ખિત કિરિયા ય–સપ્રદેશીપણું, એકપણું, ક્ષેત્ર
પણું, ક્રિયાપણું. ચિં કારણ કત્તા–નિત્યપણું, કારણપણું, કર્તાપણું. સવગય ઈયર અપસે છે ૧૪ . સર્વવ્યાપીપણું અને ઇતરમાં અપ્રવેશીપણું વિચારવું.
- સંકલિત અર્થ પરિણામિ-પરિણામી–મૂળ સ્વભાવને છોડયા સિવાય કોનું
રૂપાન્તર થવું. જીવ-જીવજેનામાં ચેતન્ય હેય તે જીવ. જીવ છવદ્રવ્ય છે. સએસા-સપ્રદેશી–જેના પ્રદેશે સૂક્ષ્મ અવ્યો હોય તે સપ્રદેશ છે. એગા-એક–જે અખંડ દ્રવ્ય તે એક ખિત્ત-ક્ષેત્ર-આધારભૂત દ્રવ્ય. કિરિઆયિા ગત્યાદિ ક્રિયા પરિણત તે સક્રિય. , નિશ્ચં-નિત્ય-સર્વદા એકરૂપે રહે છે. કારણ-કારણુ–ગતિ, સ્થિતિ, અવકાશ, વર્તના અને શ્વાસોશ્વાસા
દિમાં હેતુરૂપ. કત્તા-કર્તા–સ્વતંત્રપણે ક્રિયા કરનાર. સવૅગય–સવગત–લેકાલોક વ્યાપી તે સર્વગત. અપસ-અપ્રવેશ–પિતાના સ્વરૂપને ત્યાગ ન કરવો તે અપ્રવેશી.
જીવ અને પુદ્ગલ એ બે પરિણમી. છેવદ્રવ્ય એ છવ. પુદ્ગલ એ મૂર્તિમંત (રૂપી). કાળ સિવાય ૫ દ્રવ્ય પ્રદેશી. “ધર્મ, અધર્મ અને આકાશાસ્તિકાય એ ૩ એક. આકાશ એ ક્ષેત્ર. જીવ ને પુદ્ગલ એ બે સક્રિય. ધર્મ, અધર્મ, આકાશ અને કાળ એ જ નિત્ય. જીવ વિના ૫ દ્રવ્ય કારણ છવ એ ક્ત. આકાશ સર્વગત (લેક અને અલકમાં છે.) બાકીનાં ૫ લેકમાં છે અસવગત છે એ દ્રવ્યો પ્રવેશરહિત છે. એક દ્રવ્ય બીજા દ્રવ્યરૂપે થતું નથી)
