________________
શ્રી નવતત્વ પ્રકરણ ]
- પાપતના ખ્યાસી ભેદો : ** ૧ મતિજ્ઞાનાવરણય–જેના ઉદયથી પાંચ ઈદ્રિય તથા મનવડે
જે નિયત વસ્તુનું જ્ઞાન થાય એવા મતિજ્ઞાનને ઢાંકે છે. ૨ શ્રતજ્ઞાનાવરણય-જેના ઉદયથી શાસ્ત્રાનુસારે જે જ્ઞાન થાય
એવા શ્રુતજ્ઞાનને ઢાંકે છે. ૩ અવધિજ્ઞાનાવરણય-–જેના ઉદયથી ઈકિયાદિકની અપેક્ષા
વિના આત્માવડે, મર્યાદાપૂર્વક જે રૂપી દ્રવ્યનું જ્ઞાન થાય
એવા અવધિજ્ઞાનને ઢાંકે છે. ' ૪ મન:પર્યવજ્ઞાનાવરણય–જેના ઉદયથી સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિયના
મને ગત ભાવ જાણી શકે એવા મન:પર્યવજ્ઞાનને ઢાંકે છે. ૫ કેવળજ્ઞાનાવરણય--જેના ઉદયથી દરેક રૂપી અરૂપી પદાર્થોનું
સમસ્ત પર્યાયયુત જ્ઞાન થાય એવા કેવળજ્ઞાનને ઢાંકે છે. ) ૬ દાનાંતરાય--જેના ઉદયથી પિતાને ત્યાં દેવા ગ્ય વસ્તુ
છતાં, તથા દાનનું ફળ જાણવા છતાં, યોગ્ય પાત્ર હોવા છતાં
પણ દાન આપી શકાય નહિ તે.. ૭ લાભાંતરાય--જેના ઉદયથી સામે દાતા છતાં તેમજ દાતારના
ઘરમાં વસ્તુ છતાં, અને માગનાર પતે પાત્ર છતાં પિતાને
ઈચ્છિત વસ્તુ મળી શકે નહિ તે, ૮ ભેગાંતરાય--જેના ઉદયથી તે યુવાન છતાં, સુરૂપ છતાં
અને ભગ્ય વસ્તુની પ્રપ્તિ થયા છતાં, પણ ભોગવી ન શકાય તે ૯ ઉપભેગાંતરાય–જેના ઉદયથી પિતે યુવાન અને સુરૂપ
છતાં, તથા ઉપભોગ એગ્ય વસ્તુ પ્રાપ્ત થયા છતાં, તેને
ઉપગ ન કરી શકે તે. ૧૦ વીર્યંતરાય-–જેના ઉદયથી પિતે યુવાન નિરોગી અને
બળવાન છતાં બળનો ઉપયોગ ન કરી શકે છે. ૧૧. ચક્ષુદર્શનાવરણય–-જેના ઉદયથી આંખે કરી રૂપનું
. સામાન્યપણે જ્ઞાન થાય એવા ચક્ષુદર્શનને ઢાંકે છે.
