________________
ચોરને પણ ચોર ન કહેવો. ધર્મ તો ઘણી ઊંચી વસ્તુ છે, આપણી માનવતા અને આપણી સજ્જનતા પણ આપણને અભ્યાખ્યાન કરવાથી રોકે છે.
કોઈએ એક વાર છગનને કહ્યું, “તું મગન માટે ઘણું સારું બોલે છે, પણ મગન તારા માટે ઘણું ખરાબ બોલે છે.” છગન ચિડાઈને બોલ્યો, “અમે બંને ખોટું બોલીએ છીએ.”
અભ્યાખ્યાન કોઈને ય ગમતું નથી. We Know very well. આપણને ય નથી ગમતું. બીજાને નહીં ગમતું કરીને આપણે શું કમાણી કરી? બીજાને અળખામણા થયા. સંબંધ બગડ્યો. આપણું ને એનું માથું ખરાબ કર્યું. ત્યારે સિમ્યુએશન આના કરતા પણ બગડશે. This is nothing but a pure foolishness.
અભ્યાખ્યાનને છોડવું હોય, તો એની શરૂઆત આંખથી કરવી જોઈએ. બધાંને મીઠી નજરથી જુઓ. આંખોમાં અમી ભરી લો. બધાં સારાં છે. ખૂબ સારા છે, એમ માનીને ચાલો. આવું માનીને ચાલવાથી પહેલો ફાયદો એ થાય છે, કે સામેવાળી વ્યક્તિ કદાચ ખરાબ પણ હોય, તો ય તમારી સાથે તો સારી રીતે જ વર્તન કરશે. બીજો ફાયદો એ છે કે અંતરથી બીજાને સારાં જ માન્યા હશે, તો કદી પણ તેમના માટે અભ્યાખ્યાન કરવાનો પ્રસંગ જ નહીં બને.
આપણું હૃદય, આપણી આંખ અને આપણી જીભ- જો આટલું અમીમાં ઝબોળી દઈએ તો આપણું આખું ય જીવતર ને જન્મોજનમ ધન્ય થઈ જાય.
અભ્યાખ્યાન એ હિંસા છે. શસ્ત્રો દ્વારા થતી હિંસા કરતાં પણ આ હિંસા વધુ ભયંકર છે. કારણ કે શસ્ત્રોના ઘા હજી ક્યારેક રુઝાય છે. શબ્દોના ઘા રુઝાતા નથી. મહાભારતમાં કહ્યું છે –
रोहते सायकैर्विद्धं वनं परशुना हतम् । वाचा दुरुक्तं बीभत्सं, न संरोहति वाक्क्षतम् ॥
૩૮
–
અભ્યાખ્યાન
