________________
પૃ. ૭૦. હવે મેં ખર્ચ અડધું કરી નાખવાને પ્રથમ આવૃત્તિમાં હેઈએ છે. લેખકના મનમાં વિચાર કર્યો. .
હજી કાંઈ પ્રયત્ન કરી શકતા હોઈએ' એવી પ્રથમ આવૃત્તિમાં “અરધું છે.
વાક્યરચના હેવાને પણ સંભવ છે. લખતાં પૃ. ૭૭. જે નવ ધર્મ સ્વીકારે છે તેની તે ધર્મના લખતાં એકમાંથી બીજી રચનામાં સરી ગયા હોય.
પ્રચારને લગતી ધગશ તે ધર્મમાં જન્મેલાંના પૃ. ૩૮૧. જોહાનિસબર્ગથી આવીને પોલાકને કરતાં વધારે જોવામાં આવે છે.
આ મહત્ત્વના ફેરફારની વાત કરી પ્રથમ આવૃત્તિમાં “જન્મેલાના” છે એ કોઈ પ્રથમ આવૃત્તિમાં પણ આ પ્રમાણે જ છે, પણ પણ એક માણસને લાગુ પડે છે. સુધારેલું મને અહીં “થી ભૂલથી લખાયેલો લાગતો વાક્ય તે ધર્મનાં બધાં માણસોને લાગુ પડે છે. હતો. અંગ્રેજીમાં જતાં એ વાત સાચી લાગી. મૂળ વાક્ય ખોટું નહોતું.
- હમણાં જે ૧૯૬રની આવૃત્તિ પ્રચારમાં છે પૃ. ૧૦૨ દુનિયાના ચાલતા ઘણું નશામાં તમાકુ- તેમાં અહીં નોંધ મૂકી આ ભૂલ સુધારેલી છે.
નું વ્યસન એક રીતે સહુથી વધારે ખરાબ છે. પૃ. ૪૩૬. હવાલે કરવાનું કહ્યું. પ્રથમ આવૃત્તિમાં “દુનિયામાં” છે. મને એ પ્રથમ આવૃત્તિમાં “કર્યું' છે. છાપભૂલ વધારે સારું લાગે છે.
હોવાને સંભવ છે. પૃ. ૧૨૮. જે તારે સુખેથી બેસવું હોય ને બે પૃ. ૩૫૧. “તમારી હું જે આશા રાખું છું તે કામ
પૈસા કમાવા હોય તે તને મળેલી ચિઠ્ઠી ફાડી તમે આપશો તે હું મુદ્દલ વધારે નથી ગણતો.” નાંખ અને થયેલું અપમાન ગળી જા.
પ્રથમ આવૃત્તિમાં પણ આ પ્રમાણે જ છે, પણ પ્રથમ આવૃત્તિમાં “બે પૈસો કમાવો હોય એમ અર્થ જોતાં “તમારી પાસે હું જે આશા રાખું છે. ઘણે ભાગે એમ બોલાય પણ છે.
છું' એમ હોય તો વધારે સારું. અંગ્રેજીમાં પૃ. ૧૫૦: તમે તમારે નિરાંતે બેઠા રહો !
એ જ રીતે અર્થ કરે છેઃ Not too much પ્રથમ આવૃત્તિમાં “તમે તારે' છે. છાપભૂલ
if you will give me the work હવાને સંભવ છે.
want from you. - પૃ. ૧૫૮. આ પાના ઉપર કોઈ શાબ્દિક ફેરફાર
પૃ. ૫૦૭. મારે ખજૂર જોઈતું હતું. પ્રથમ આવૃત્તિમાં નથી. એક જગ્યાએ ફકરા જુદી રીતે પાડ્યા છે.
જેતો હતો” છે. સરખાવતાં માલુમ પડે છે કે અંગ્રેજીમાં વળી
કેટલાક ભાગોમાં ખજૂર’ સ્ત્રીલિંગમાં વપરાય આ બંને કરતાં જુદી જ ત્રીજી જ રીતે ફકરા પાડેલા છે. ૧૯૪૦ ની આવૃત્તિમાં બીજા
છે, એ જે સાચું હોય તો અહીં ગાંધીજીના ફકરાનું પહેલું વાક્ય પ્રથમ આવૃત્તિમાં પહેલા
અક્ષર ઉકેલવામાં ભૂલ છે એમ કહેવાય. ખજૂર
જોઈતી હતીનું “ જોઈતો હતો” વંચાયું હોય ફકરાનું છેલ્લું વાક્ય હતું.
અને જો એમ હોય તો “આપઘાત'ના લિંગનો પૃ. ૨૪૨ “ત્યારે તમે મને આ વાત લેખિતવાર આપશે ?”
પણ ખુલાસો મળે. ત્યાં પણ “આપઘાત કરવી” પ્રથમ આવૃત્તિમાં “લખિતવાર છે. જેડણી- એમ વંચાયું છે તે “આપઘાત કરવો” એમ કોશમાં “લખિત’ શબ્દ સ્વીકારે નથી એટલે
લખેલું હોય. એટલે કે દીર્ધ “ઈ' અને “કાનો કદાચ આ ફેરફાર કર્યો હોય. છાપભૂલ પણું હોય.
માત્ર' લગભગ સરખી રીતે લખતા હોય, એ પૃ. ૩૭૮. હજી કાંઈ પ્રયત્ન થઈ શકતા હોય તો
સંભવિત છે. એટલે ‘જોઈતી હતી’ નું “જોઈ તો કરી છૂટીએ.
હત” વંચાયું અને “કરવો’નું કરવી' વંચાયું.
બુદ્ધિપ્રકાશ, જુલાઈ ૧૯ ]
