________________
(६०) भुवनदीपकः । तत्तत्स्थानेक्षणतः पण्यविवृद्धिः कर्मवृद्धिश्च ॥ विबुधैस्तदा निवृत्तिमृत्य्वोर्भावः परेऽप्येवम् ॥८३
सं० टी०-मतांतरमाह-पण्यस्य क्रयाणकादेरधीशः पण्याधीशः कर्माधीशनिवृत्त्यधीशमृत्य्वधीशा एतेषां चतुर्णा मध्ये येन सह लग्नाधिपतेः संयोगो भवति यदा तदा वक्ष्यमाणप्रकारेण फलं वक्तव्यम् ॥ ८२ ॥ तदेवाह-तेषां पण्याधीशकर्माधीशादिस्थानाधिपतीनां तत्र तत्र विलोकनात् तदनुसारेण तादृशं तादृशं फलं वक्तव्यम् । बहुरूपतया अपरेऽपि लग्नकार्यादिभावा एवमेव विचारणीयाः ॥ ८३॥ इति लाभालाभविचारद्वारं द्वादशम् ॥ १२॥
अर्थ-इसी रीतिसे पण्याधीश अर्थात् एकादशेश, कर्मेश ( दशमेश), निवृत्यधीश (सप्तमेश), मृत्युपति ( अष्टमेश ) इन करके यदि लग्नाधीश युक्त हो और उस पण्यादि भावोंपर भावेशकी दृष्टि भी हो तो पण्यवृद्धि, कर्मवृद्धि, निवृत्ति और मृत्यु पंडित कहें अर्थात् पण्याधीश और लग्नेशका जब योग हो और पण्यभावपर पण्येशकी दृष्टि भी हो तो पण्यकी वृद्धि, एवं कर्मादि भावोंमें भी जाननी और इसी रीतिसे अन्य भावोंकाभी विचार करना चाहिये अर्थात् जिस कार्यभावका स्वामी लग्नेशसे युक्त होकर कार्यभावको देखें, उस भावकी वृद्धि होगी-ऐसा पंडितोंने कहा है ॥ ८२ ।। ८३ ॥
इति लामालामविचारद्वारम् ॥ १२ ॥
"Aho Shrut Gyanam'