________________
બત્રીશી-૯, લેખાંક-૪૬
૬૩૫
સામ વગેરે ચારની સમજણ માટે શાસ્ત્રોમાં નીચેની કથા આવે છે આમ તેમ ભમતાં શિયાળ વડે એક મરેલો હાથી દેખાયો. એ વિચારે છે - આ કલેવરથી મારું દીર્ઘકાળનું ભોજન થઈ જશે.. માટે મારે કોઈને લેવા દેવું નહીં... થોડીવારમાં ત્યાં સિંહ આવ્યો. એટલે શિયાળ વિચારે છે કે મારે હોંશિયારીપૂર્વક સાવધાન રહેવાનું છે. સિંહે પૂછ્યું : અરે ! ભાણજા ! કેમ છે ? શિયાળ : મામા ! મજામાં છું. સિંહ : આ કોણ મરેલું છે ? શિયાળ : હાથી.. સિંહ : કોણે માર્યો ? શિયાળ : વાઘે સિંહ વિચારે છે મારા કરતાં હીણજાતિવાળા વાઘે માર્યો છે, પછી હું શી રીતે ખાઉં ? એમ જ ત્યાંથી નીકળી ગયો... થોડી વારમાં વાઘ આવ્યો. એણે પણ બધી પૃચ્છા કરી... છેલ્લે એને શિયાળે જવાબ આપ્યો કે આ હાથીને સિંહે માર્યો છે ને સિંહ હમણાં પાણી પીવા ગયો છે. આ સાંભળીને વાઘ ભાગી જ ગયો.. આ ભેદ છે. થોડીવારમાં કાગડો આવ્યો. શિયાળ વિચારે છે - જો આને નહીં આપું તો કા-કા કરી મૂકશે. બીજા પણ ઘણા કાગડા આવી જશે. એ બધા કાગડાના અવાજથી અન્ય પણ ઘણા શિયાળ વગેરે આવી પડશે. પછી કેટલાને વારીશ ? એના કરતાં આ કાગડાને જ થોડું આપી દઉં... એટલે એક ટૂકડો છેદીને એને આપ્યો. એ કાગડો પણ એ માંસનો લોચો લઈને રવાના થઈ ગયો. હવે આવ્યું શિયાળ. આ શિયાળે વિચાર્યું કે બળ વાપરીને પણ આને હટાવવું. એટલે એકદમ ભવાં ચઢાવીને અત્યંત ઝડપપૂર્વક પોતે એ શિયાળ તરફ ધસ્યો. શિયાળ તો એકદમ ગભરાઈને ભાગી જ ગયું. પંચતંત્રમાં કહ્યું છે કે ઉત્તમને ઝુકી જવા દ્વારા, શૂરવીરને ભેદનીતિ દ્વારા, નીચને થોડું આપી દેવા દ્વારા તથા સમાનબળીને પરાક્રમ દ્વારા (સ્વઇષ્ટથી) દૂર રાખવા દૂર કરવા.
-
=
-
એમ પોતાને કોઈ વેપારની તક મળી હોય ત્યારે બીજાઓને યથાયોગ્ય સામ વગેરે દ્વારા દૂર રાખવા.... એનો ઉપદેશ આપવો એ અર્થકથા...
