Atmanand Prakash Pustak 101 Ank 08

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ ૪ અંક ૮, ૧૫ ઓક્ટોબર ૨૦૦૪ ] આચાર અને માન્યતાઓનાં કારણે સમગ્ર વિશ્વમાં | શકે. ઇશ્વર તરીકે બીજા કોઈપણને સ્થાન નથી. કુલ અગિયાર જેટલા ધર્મો અને સંપ્રદાયો પ્રચલિત હિન્દુધર્મ અનુસાર આ સૃષ્ટિનો તમામ છે. જેમાં હિન્દુ, જૈન, બૌદ્ધ, ઈસ્લામ, ખ્રિસ્તી જેવા આધાર ઇશ્વર પર છે. તેને બ્રહ્મા, પરમપિતા કે મુખ્ય ધર્મો ઉપરાંત તાઓ, શિખ, જરથોસ્તી, | સર્જનહાર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. પૃથ્વી પર યહુદી, શિન્તો વગેરે મુખ્ય છે.
પાપનો બોજ વધી જાય કે અધર્મ ફેલાય, ત્યારે ધર્મ એ કોઈ પણ સંસ્કૃતિનું રક્ષક પરિબળ છે. | ઈશ્વર કોઈ અવતાર ધારણ કરે છે. દા.ત રામ, તેના આચરણથી માનવીને પરમ આનંદ અને કૃષ્ણ વગેરે અને અધર્મનો નાશ કરી. પુનઃ ધર્મના શાશ્વત સુખનો અનુભવ થાય છે. ધર્મ, કષાયો-- બીજ વાવે છે. પાપોથી મુક્ત કરાવી સર્વજનને દિવ્યતાનો ખ્રિસ્તી ધર્મમાં ઇશ્વર પશ્ચાત્ ભૂમિકામાં છે. અનુભવ કરાવે છે. માટે જ આજે વિશ્વમાં ખ્રિસ્તી, છતાં તે કર્તા છે એટલે કે તે અનાદિ છે. તે પૃથ્વી ધર્મ, ઇસ્લામ ધર્મ, હિન્દુ ધર્મ, બૌદ્ધ ધર્મ તથા જૈન પર અવતાર ધારણ કરતો નથી પણ તે ત્રણ ધર્મ ઉપરાંત અન્ય ધર્મો વિદ્યમાન છે. ધર્મ વગરની સ્વરૂપે વિદ્યમાન છે. સ્વર્ગમાં વસે છે તે ઇશ્વર છે, સંસ્કૃતિ પાંગળી છે; અલ્પજીવી છે; અધૂરી છે. ધર્મી પૃથ્વી પર તેના પુત્ર જીસસ અને મનુષ્યમાત્રમાં વગરનું ઐશ્વર્ય અને ભક્તિ વિનાની ભવ્યતા એ આત્મા સ્વરૂપે ઇશ્વરનું અસ્તીત્વ છે. પાયા વગરની ઇમારત જેવાં છે. આથી પ્રવર્તમાન ઇસ્લામ ધર્મમાં પણ અલ્લાહ કે ખુદા તરીકે ધર્મો માટે અધ્યયન અને આચરણને પાયાની | ઇશ્વરે આ સૃષ્ટિની રચના કરી છે. બાબતો ગણી છે. હવે પ્રશ્ન એ થાય કે આ તમામ બૌદ્ધ ધર્મમાં ઇશ્વરની સહાય વગર જ ધર્મો આચારની બાબતમાં સામ્યતા ધરાવે છે? | માનવી ધર્મના સહારે નિર્વાણપદની પ્રાપ્તિ કરી સૈદ્ધાત્તિક ભૂમિકાએ આ ધર્મો જુદા પડે છે? આ| શકે છે એવું માનવામાં આવે છે. વ્યક્તિની મુક્તિ તમામ ધર્મોમાં જૈનધર્મનું સ્થાન ક્યાં છે? | સાથે ઇશ્વરની અનિવાર્યતાને કાંઈ સંબંધ નથી.
આમ તો તમામ ધર્મો આત્માની ઉન્નતિ આ તમામ બાબતો પરથી જણાય છે કે માટે છે. જીવનને ઊર્ધ્વગામી બનાવવા માટે છે. | બૌદ્ધધર્મ સિવાય, તમામ ધર્મોએ ઇશ્વરને આ જીવનના અંતિમ ધ્યેયની પ્રાપ્તિ માટે છે, પરંતુ સૃષ્ટિના રચયિતા માન્યા છે. આ ધર્મો આ ધ્યેય પ્રાપ્તિના માર્ગો પ્રસ્થાપિત જૈન ધર્મ ઇશ્વરની માન્યાતમાં ઘણો જુદો કરવામાં વૈવિધ્ય ધરાવે છે.
| પડે છે. તે પ્રમાણે ઇશ્વર આ સૃષ્ટિના સર્જનહાર આ સંદર્ભમાં હવે આપણે એ જોઈએ કે નથી. તેમાં માત્ર એક જ ઇશ્વર નથી. તીર્થકરો જગતના મુખ્ય ધર્મો ઇશ્વર, જગત, કર્મ અને અનાદિકાળથી છે અને હજુ પણ તે પરંપરા ચાલુ મૃત્યુની બાબતમાં ક્યાં સામ્યતા કે અલગતા ધરાવે છે રહેશે. ઇશ્વનો કર્તાભાવ અહીં સ્વીકારવામાં છે. પ્રથમ અહીં ઈશ્વર અને જગત વિષેના ખ્યાલ આવ્યો નથી. કોઈ પણ વ્યક્તિ સાધના કરીને વિચારીએ.
| તીર્થકર નામકર્મ બાંધી શકે. જૈનધર્મમાં સૃષ્ટિના ઇશ્વર વિષેનો ખ્યાલ : જગતના મોટા કર્તુત્વવાદ જ નથી. એક વાર મુક્ત થયેલો આત્મા ભાગના ધર્મોમાં ઈશ્વર કે ભગવાનને સુષ્ટિના કર્તા પૃથ્વી પર ઇશ્વર તરીકે અવતાર પામતો નથી. આ માનવામાં આવે છે. જગતનો કર્તા ઇશ્વર જ હોઈ સૃષ્ટિનો તે કે કોઈ સર્જનહાર નથી. તે સુખ