Atmanand Prakash Pustak 092 Ank 11 12

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

સપ્ટેમ્બર -આકટેમ્બર-૯૫ ]
સમાન હોય, તેા કોઇ પણ માત્માએ પરમાત્માની સેવાભક્તિ, ભજન-પૂજન શા માટે કરવા ? નાકરને એમ કહેવામાં આવે છે કે તુ' નાકર નહીં, પણ શેઠ સમાન જ છે, તે તે નેકર અહંકારી બની જશે અને શેઠની સેવા-ચાકરી કરવાની એને જરૂર નહીં લાગે,
આ પ્રમાણે એક ખિમારને વૈદ્ય એમ કહી દે કે તુ' બિમાર છે જ નહીં, હતેા પણ નહીં અને થઇશ પણ નહીં, તું તા સદાકાળ નિરામય અને નીરોગી રહીશ, તા એ બિમાર વૈદ્યની દેવા શા માટે લે ? અને પરહેજી શા માટે પાળે ?
આ વાતને સૂક્ષ્મતાથી વિચારીએ તે આ વિચારધારા એકાંતિક અને બ્રાન્ત જણાશે, આત્મા અને પરમાત્માના પેાતાના સ્વાભાવિક ગુણે। પર ચિંતન કરતાં પ્રતીત થશે કે બંનેના વાસ્તવિક સ્વરૂપમાં કોઇ ભેદ નથી, આત્માના પેતાના ગુણ ચેતના છે અર્થાત જ્ઞાન-દન-રૂપ ઉપયાગ છે. પરમાત્માનું' પણ આ જ લક્ષણ છે.
'
કેટલાક દાનિકે પરમાત્માને ‘ સચ્ચિદાન’દ’ પણ કહે છે. સચ્ચિદાનંદ પદમાં ત્રણ ગુણાને સમાવેશ થાય છે. સત્ એટલે કે સત્તા, ચિત્ત એટલે ચૈતન્ય અને આન' એટલે સુખ, ત્રણેય કાળમાં અસ્તિત્વ હોવુ, જ્ઞાન-દર્શનમય ( ચૈતન્યરૂપ ) હેવુ' અને આન'દરૂપ હવુ, મ ત્રણેય ગુણ જેમ પરમાત્મામાં છે, તેવી જ રીતે આત્મામાં પણ વસેલા છે.
આત્મા કયારેય નષ્ટ થવાને નથી, તેની સત્તા સદા-સદા રહેશે. આત્માના ચૈતન્ય ગુણ પણ આપણા અનુભવથી સિદ્ધ છે. જે આત્મામાં આ ચૈતન્ય ગુણ ન હેાત તે તે જડ બની જાત,
મૃતદેહમાં ચેતના નથી હાતી એટલે એ કોઇ સંવેદના અનુભવી શકતું નથી. જો આત્મામાં સવેદના ન હાય,
તે
આ પ્રમાણે
પણ
તે
૨૩
મૃતદેહની જેમ સૉંવેદનહીન જ હાય, પરંતુ આવુ... કિ હેતુ નથી.
આત્મા-પરમાત્માના ભેદ :
આનદના ગુણ એ આત્માને સ્વાભાવિક ગુણ છે. એ ન હત તે એને સુખની પ્રતીતિ કેવી રીતે થાય ? પરમાત્માના આ ત્રણેય ગુણ આત્મામાં રહેલા છે, ત્યારે આત્માને પરમાત્માથી જુદા કઈ રીતે ગણી શકાય ?
ગુણાના ભેદને કારણે જ એક પદાર્થને ખીજા પદાથથી ભિન્ન જોઇ શકીએ, જ્યારે આત્મા અને પરમાત્માના શુષ્ણેામાં કશી કેઇ ભિન્નતા નથી તેથી તેમને ભિન્ન માનવા ચેગ્ય નથી.
જડ અને ચેતનના ગુણામાં સ્વાભાવિક ભેદ છે. આ બન્નેને અલગ-અલગ જોવા જાણવામાં આવે છે, પરં'તુ આત્મા અને પરમાત્માનાં ગુણેમાં એવે કોઇ મૂળભૂત કે મૌલિક ભેદ નથી. પરિણામે આત્મા અને પરમાત્મામાં વસ્તુથરૂપની દષ્ટિએ કેાઇ મૌલિક ભેદ માની
શકાતા નથી.
ખાણમાંથી નીકળેલા સુવ` પર ઘણા માટી અને મેલ જામેલા ડાય છે, જ્યારે વિશુદ્ધ સુવર્ણ ૫૨ સહેજે માટી-મેલ હાતા નથી, પરંતુ બંનેના સુવણુ' તરીકેના સ્વભાવમાં કેઇ ભેદ કે ભિન્નતા નથી. માત્ર વિશુદ્ધ અને અશુદ્ધને જે ભેદ દૃષ્ટિગોચર થાય છે તે સ્થાયી નથી, માત્ર થે।ડા સમયની અપેક્ષાથી છે.
આ રીતે આત્મા અને પરમાત્મામાં નિશ્ચય દૃષ્ટિએ, સ્વરૂપની અપેક્ષાએ મૂળભૂત કોઇ ભેદ ન હોવા છતાં પણ વ્યવહાર દષ્ટિએ વિશુદ્ધિમશુદ્ધિની અપેક્ષાએ દેખાતા ભેદ સ્થાયી નથી.
સમય જતાં એ દૂર થઇ શકે છે અથવા તા વિશિષ્ટ ઉષાયાથી દૂર કરી શકાય છે.
પરમાત્માપૂર્ણ શુદ્ધ હેવાથી તેમાં પેાતાના સમસ્ત સ્વાભાવિક ગુણ પૂર્ણતાએ પહોંચી ગયા