________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
દ્વેષ આત્મા પર સવાર થઈ જાય તા આત્મને નચાવે છે, એ હસાવે પણ છે અને રડાવે છે. એક પુત્ર અખરી માતા પુત્ર જન્મથી ખૂબ અન’દિત થાય છે એને વાઢ-પ્યાર માપીને ખવડાવે પીવડાવે છે, પરંતુ એ બાળક અચાનક મૃત્યુ મે તા એ જ એને રડાવે છે. અજ્ઞાનવશ આત્મા પ્રિય વસ્તુને પેાતાની માનીને ખુશ થઈને હસત્તા હાય છે અને એ જ એના વિયાગમાં રડતા હેાય છે અથવા તેા અપ્રિય વસ્તુ સામે આવતા અપ્રસન્ન મની જતા હોય છે. રાગઢ ષના આ કુચક્રમાંથી બડ઼ાર કાઢનારુ' વ્યુત્સગ તપ છે. મહાપુરુષોએ આ તપની આરાધના કવા માટે બાહ્ય અને આભ્યંતર બંને પ્રકારની વસ્તુઓના ભાગ કરવાનું કહ્યું છે. બાહ્ય વસ્તુઓમાં ગણુ, શરીર, ઉપધિ આહાર ભગેરેના ાગ કરવાના હોય છે માને દ્રવ્ય- યુસ ગ્રુહે છે. આભ્યંતર વસ્તુએમાં કષાય, ક્રમ, રાગદ્વેષ આદિના સાગ કરવાના હાય છે અને ભાવ-યુત્સ` કહે છે.
આ દૃષ્ટિએ યુત્સ`તપના મુખ્યત્વે સાત પ્રકાર છે (૧) શરીર-ભ્રુવ્સગ (૨) ગણુ-ગ્યુસ (૩) ઉધિ-ચુસ્ગ) (૪) ભક્તપાન-બ્રુસ (૫) કષાય-ન્મુત્સગ (૬) સાંસાર-યુત્સગ અને (૭) ક*-ન્યુટ્સ',
આમાંના પ્રથમ ચાર ભેદના દ્રવ્યજ્યુસગમાં અને પછીના ત્રણુ સેના ભાવ બ્યુટ્સ'માં સમાવેશ થાય છે.
૧. શરીર-જ્યુત્સ
શરીર-જ્યુસ માં શરીર અને શરીરથી સ` ધિત તમામ જડ અને ચેતન વસ્તુઓના બ્યુલ્સગ ના સમાવેશ થાય છે. મનુષ્યને પેતુ શરાર સૌથી વધુ પ્રિય હાય છે અને એત પરિણામ જ મનુષ્ય આટલી બધી પછડાટ ખાતા હોય છે. શરીરની સાથેાસાય અને પરિવારનું મમત્વ થાય છે અને પેાતાના પરિવારને માટે એ મરવા કે મારવા તૈયાર
૮ ]
થઇ જતા હાય છે. શરીરના મમત્વને પરિણામે જ મકાન, દુકાન, સુખસાધન, ધનસ'પત્તિ, જમીનજાયદાદ વગેનુ' મમત્વ અનુભવે છે આથી જ શરીર અને શરીરથી બદ્ધ એવી તમામ જડે અને ચેતન વસ્તુઓ પ્રત્યેથી મમત્વને અળગુ‘ કરવુ' તે જ શર્માર-બ્લ્યુસ`નું રહસ્ય છે. શરીરવ્યુહ્સગના અભ્યાસને કારણે જ મનુષ્ય ઘણી વાર અન્યના હિત કે સુખ માટે સ`ની આહુતી આપતા અચકાતા નથી.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સુરતની તાપી નદીમાં એક થાય ભયંકર પુર આવ્યું હતું. પુરના ઉછળતા પાણીમાં મનુષ્ય અને પશુઓ ડૂબી રહ્યા હતા. અને સમયે કિનારા પર ઊભેલા દાદાભઈ પાંડેએ આ જોયું અને એમનાથી રહેવાયુ' નહી. તે કુશળ તરવૈયા અને પહેલ વાન પણ હતા. એમણે વિચાયુ',
"ભલે મારા દેહ ડૂબી જાય, પણ થેટાક પ્રાણીઓને તે હુ· ડૂબવાથી' બચાવી શકીશ.”
દાદાભાઇ ધસમસતા પૂર્વમાં કૂદી પયા. તરવાનું જાણતા હતા, પરંતુ પૂરના ચડતા પાણીમાં હરવુ અને જીવ બચાવવા એ કોઇ સહેલી વાત નહતું. પરંતુ દાદાભાઇએ પેાતાના શરીરની પરવા કર્યો વિના માનવીએ અને પ્રાણીને બચાવવાનુ` શરૂ કયુ . કહે છે કે એમણે અવિરત પ્રયત્ન ક મનુષ્ય અને પ્રાણી એને બચાવ્યા. એમણે એ રીતે ૧૦૬ જીવાને ઊગારી લીધા, આને શરીક બ્યુ+ગ નહી' કહીએ તે શુ કહેવાય
શરીર જ્યુસ તપના અભ્યાસ થતાં મનુષ્ય પેાતાના શરીર પર શસ્ત્ર-પ્રહાર કે શસ્ત્રક્રિયા થાય તે પણ ગભરાતા નથી. કેમી રમખાણ વખતે ભય અનેને ગણેશશ કર વિદ્યાથી^ જનતાની વચ્ચે આશ્વાસન આપવા માટે ગયા હતા. તે શાંતિ સ્થાપવા પ્રયત્ના કરતા હતા ત્યારે કયાંકથી
04
દુકની ગોળી આવી અને એમને વીધીને ચાલી ગ. આમ છતાં એમણે ‘ ઉર્ફે ' પણ કર્યુ`' નહી’.
*
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
