Atmanand Prakash Pustak 086 Ank 01

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 15

જેમ પતામાં મેર પર્વત અને દેવોમાં ઈન્દ્ર આસક્તિ અને મમતા)એ મૈથુનસેવનમાં હોય સૌથી શ્રેષ્ઠ છે, એવી જ રીતે બધાં વ્રતમાં જ છે. આથી પરિગ્રહનું સેવન થતાં પાંચમાં બ્રહ્મચર્ય વાત છે. વ્રત છે. બ્રહ્મચર્યની આરા- વતને પણ ભંગ થાય છે. અનાથી જ બધાં વ્રતની આરાધના થાય છે. આથી બ્રહ્મચર્યવ્રત ખંડિત થતાં બીજાં ખાચર્યની સાધનાની સાથોસાથ શીલ, તપ, વ્રતો પણ ખંડિત થાય છે. મકાનની છત નાનીવિનય, સંયમ, ક્ષમા, નિર્લોભતા તથા ગુપ્તિ- નાની ,
નાની કડીઓ અને મોભના આધારે ટકેલી આ બધાંની સાધના થઈ જાય છે. આનો અર્થ
હોય છે. એમાંથી જે કી જ તૂટી જાય તે એ કે આ વ્રતની સાધનામાં ક્ષતિ હોય અથવા
મકાનને બહુ મોટી હાનિ થતી નથી, પરંતુ એના આચરણમાં ખ ડિતતા કે અતિક્રમણ હોય છે
મિલ તૂટી જતાં આખું મકાન કડડભૂસ થઈ તો બધાં વતેમાં ત્રુટિ આવી જાય છે અને આ
જમીનદોસ્ત બને છે. આ જ રીતે મોભ સમાન વ્રતામાં ક્ષતિ, દૂષિતતા કે અતિક્રમણ થઈ જાય
બ્રહ્મચર્ય વ્રત તૂટી જશે તે અન્ય વ્રતરૂપી કડીઓ છે. તમે વિચાર કરે છે કે બ્રહ્મચર્યવ્રતી
પણ પડી જશે અને જીવનમહેલની સાધારૂપી મન, વચન અને કાયાથી કુશીલસેવન કરે છે,
આખીએ છત તૂટી પડશે તો એ સમયે ભાવહિંસા (કષાયસેવનથી પોતાના આત્માની હિંસા) થઈ જાય છે જેન ગમ ભગવતી
આ કારણે જ બ્રહ્મચર્યા–સાધનાની સાથોસાથ આ િસૂત્રો કહે છે કે કાયાથી કુશીલસેવન કરવા
ત્રની સાધના અનિવાર્ય બને છે. જેવી રીતે જતાં રજ કે વીર્યમાં ઉત્પન્ન થતા સમૃમિ
શીલના અર્થ માં પાંચેય વ્રતને આચાર ગર્ભિત જીવોનો નાશ થવાથી દ્રવ્યહિસા પણ થાય છે. રીતે સમાયેલું છે, એવી જ રીતે બ્રહ્મચર્યના અબ્રહ્મચર્યસેવનથી સત્યવતમાં પણ ભંગ થાય એ તર્ગત પાંચેય વ્રતોની સાધના સમાયેલી છે. છે, કારણ કે સમાજ કે ગુરુ સમક્ષ બ્રહ્મચર્ય, બ્રહ્મચર્યનો બીજો અર્થ થાય છે બ્રહ્મ એટલે વ્રતના પાલન માટે વચનબદ્ધ બનેલી વ્યક્તિ એ કે આમાં અથવા પરમાત્મામાં લીન રહેનાર. વચનનો ભંગ કરે છે, સત્યને ભંગ કરે છે આ અર્થ પણ ઘણો વ્યાપક છે આમા કે અને અસત્ય આચરણ કરે છે.
પરમાત્મામાં તકલીન વ્યક્તિને માટે પરભાવમાં કશીલસેવનથી ત્રીજા અદત્તાદાન-વિરમણ ૨મણ રહેવું તે આત્મગુણોનું ઘાતક છે. વિષય, વતને ભંગ કરે છે, કારણ કે જીવ-અદત્ત, કષાય, હિંસા, અસત્ય, કુશીલ, ચોરી, પરિગ્રહ સ્વામી-અદત્ત, તીર્થંકર અદત્ત અને ગુરુ-અદત્ત જેવા પરભાવમાં રમનારના આત્માનું પતન આમ ચાર અદત્તો (આપ્યા વિનાના) માંથી એ થાય છે. આ બધી બાબતને ત્યાગ કરે તીર્થંકર-અદત્ત અને ગુરુ-અદત્તનું આદ ન અનિવાર્ય છે આ અથે પ્રમાણે પણ બ્રહ્મચર્યની (ગ્રહણ) કરે છે. એટલે કે તીર્થંકર અને ગુરુની સાથોસાથ અન્ય વ્રત અને ગુણોની સાધના આજ્ઞા વિરુદ્ધ કરાયેલું કુશીલસેવન ચોરી જ સાહજિક રીતે જ કરવી પડે છે. ગણાય. કુશીલસેવનથી બ્રહ્મચર્યને ભંગ થાય બ્રહ્મચર્યને એક બીજો અર્થ છે અકુશળ છે એ વાત તે સ્વત:સિદ્ધ જ છે.
કર્મોને ત્યાગ. આવા અર્થને કારણે હિંસા - હવે બાકી રહ્યું અપરિગ્રહણવ્રત. એને ભંગ આદિ પાંચ પાપકર્મોનો ત્યાગ બ્રહ્મચર્યની સાથેપણ મૈથુનસેવન કરનાર કરે છે. “દશક લિક સાથે કરે જરૂરી છે. સત્રમાં કહ્યું છે, મુઝા રિા કુત્ત એટલે બ્રહ્મચર્યનો એક વ્યાપક અર્થ છે પંચદ્રિયનો કે મછને પરિગ્રહ કહ્યો છે, અને મૂર્વા (મેહ, નિગ્રહ અથવા તે પાંચેય ઈન્દ્રિયોની આત્મલીન
૧૦]
{ આમાનંદ-પ્રકાશ