Atmanand Prakash Pustak 086 Ank 01

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 16

તા, વીર્યરક્ષા, મૈથુનથી વિરતિ કે જનનેન્દ્રિયનો છે એનો ત્યાગ પરહેજ બ્રહ્મચર્ય (શીલની નિગ્રહ એ તે બ્રહ્મચર્યને સંકુચિત અર્થ છે. એક સાધના) માટે આવશ્યક ગણાવ્યો છે. આથી એ દષ્ટિથી જોઈએ તે વીર્યરક્ષા માટે માત્ર જન- સિદ્ધ થાય છે કે જેને મર્યાદિત કે પૂર્ણરૂપે શીલનેન્દ્રિયનો સંયમ જ પૂરતું નથી. સ્વાદેન્દ્રિય પાલન કરવું છે એણે જુગાર, ચોરી, માંસ, મદ્ય પર સંયમ રાખવો જરૂરી છે અને ધ્રાણેન્દ્રિય, (બધી માદક ચીજો અને વ્યસન), શિકાર, પરશ્રોત્રેન્દ્રિય અને ચક્ષુરિદ્રિય પર પણ સંયમ ગમન અને વેશ્યાગમન જેવા સાત કુવ્યસનને રાખવું જરૂરી છે. આનો અર્થ એ કે ત્યાગ કરવો જોઈએ, આવું શકય બને નહિ તો વીર્યરક્ષા માટે સ્પર્શથી પણ વધુ દશ્ય, શ્ર વ્ય, શીલ (બ્રહ્મચર્ય)ની આરાધના સમ્યક્ પ્રકારે થઈ ખાદ્ય અને ઘણીય પદાર્થોને વિવેકપૂર્વકન શકે નહિ. સંયમ રાખવો અને કામરોજ પદાર્થોને ત્યજવા બ્રહ્મચર્યના આહલા અર્થ ઉપરાંત ગુરુ પાસે એ બ્રહ્મચર્ય માટે જરૂરી છે. આ કારણે જ રહેવું, વિદ્યાભ્યાસ કરે, આત્મસ્વરૂપ પ્રગટ મનુસ્મૃતિ'માં બ્રહ્મચારી (શીલવાન ) ને માટે કરવું, ચગસાધના કરવી, સેવા કરવી, વિશાળ નીચેની ચીજોને પરહેજ રાખવું જરૂરી બતા- કયમાં એકાગ્ર બનવું જેવા જુદા જુદા અર્થોમાં વવામાં આવ્યો છે;
પણ બ્રહ્મચર્ય શબ્દ પ્રયોજાય છે. એટલું કહેવું “ મધુમાંનું જ કહ્યું મારાં જાન શિર પર્યાપ્ત બનશે કે શીલનો કેઈ બ્રહમચર્ય એવો अभ्यङ्कमजन चाणारूपानच्छत्रधारणम् ।
અર્થ છે અથવા કેઈ અન્ય અર્થ લે, પણ એની
સાથે બધા જ ભિંત અને એમાં સમાવેશ शुकानि यानि सर्वाणि, प्राणिनां चैव हिंसनम् ।
ન થાય છે. વળી આના સમ્યક્ પાલન માટે સાધના આમ ધ ર મ ર નર્તન તાનમાં કરવી જરૂરી બને છે. धूतच्च जनवादच्च परीवाद तथानृतम् ।
સાધુ- શ્રાવકની શીલમર્યાદા રાક્ષMામમુપધાત
” શીલધર્મની વ્યાખ્યા સમજ્યા પછી જણાશે બ્રહ્મચારી એ મેઘ, માંસ, સુગંધિત પદાર્થ, કે બધા લે કે એનું પૂર્ણપણે પાલન કરી શકે માળા, નિ ધ રસનું અધિક સેવન, સંગ, નહિ અને બધાને માટે એ શકય પણ નથી. તેલ જેવું માલિશ કરવુ કે પીઠી વગેરે લગાવવી, આથી તીર્થકરોએ શીલન મુખ્ય બે પ્રકાર આંખ આંજવી, પગમાં જેડા પહેરવા, છત્ર પાડયા છે : (૧) પૂર્ણ શીલવાન (બ્રહ્મચારી), (૨) ધારણ કરવું, બધા પ્રકારનાં અલીલ દશ્ય અને મર્યાદિત શીલવાન (બ્રહ્મચર્ય અણુવ્રતી). અસંયમી ગાયન, વાદન કે નર્તનને ત્યાગી સાધુ-સાવી વર્ગ પૂર્ણ શીલવાન હોય છે. કરો. આવી જ રીતે કામ, ક્રોધ, લેભ. પ્રાણી- તેઓ સ્વયં મન, વચન અને કાયાથી પૂર્ણ એની હિંસા, જુગાર, ચાડીયુગલી, અસત્ય, બ્રહ્મચર્ય વ્રતનું પાલન કરે છે. બીજાને બ્રહ્મચર્ય. નિંદા, સ્ત્રીઓ તરફ વિકારી દષ્ટિથી જોવું , પાલનની પ્રેરણા આપે છે. વળી જેઓ બ્રહ્મચર્ય આલિંગન કરવું અથવા તે એને અથડાઈ ને પાલન કરતાં હોય એમની અનુમે દના કરે છે. ચલિવું એ બધાનો ત્યાગ કરે છે.”
નિષેધ ત્મક રીતે એમ કહેવાય – આ શ્લોકમાં હિંસા, અસત્ય, કુશીલ કે લેભ “સ્વયં કુશીલસેવન (મૈથુન) ને મન, વચન ઉપરાંત શીલઘાતક અને કામોત્તેજક એવી દશ્ય, અને કાયાથી ત્યાગ કરશે, બીજાને કરાવશે અને શ્રાવ્ય, ખાદ્ય (પેય), સ્પેશ્ય અને ઘાણવ્ય વસ્તુઓ ત્યાગ કરનારની અનુમોદના કરશે.” નવેમ્બર)