Atmanand Prakash Pustak 085 Ank 07

Author(s): Kantilal J Doshi
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

કે તમે પુરુટાથે છેડીને પગ વાળીને બેસી કોઈ વ્યક્તિ માખણમાંથી ઘી બનાવવા રહેશે. ગરીબીને દૂર કરવા માટે ન્યાયોચિત ઈચ્છતી હોય અને કચર, મેલ તથા છાશના ધર્મયુકત પુરુષથ જરૂર કરશે, પરંતુ તમે અંશને જુદ કરવા માગતી હોય તે એ શું પિતે પિતાની સ્વેચ્છાએ સ્વીકારેલી ગરીબીમાં કરશે ? એ વાસણને અગ્નિ પર રાખીને બરાતમને જે આનંદ આવશે તે અદ્દભુત હશે અને બર તપાવશે જેથી માખણ પીગળે, આવી જ તે જ તપસ્યાને સાચો આનંદ ગણાય. હાય- રીતે જીવનરૂપી માખણમાંથી કષાય, કામ, હાય કરીને કેઈ મુશ્કેલી સહન કરવાને બદલે કે વિષયવાસના તેમજ તેમાંથી જન્મેલા કર્મોના તંગી કે અભાવથી પીડિત લઈને ભાગ્યને દેષ મેલને દૂર કરીને શુદ્ધ આત્મગુણ રૂપી ઘી કાઢવા દેવાને બદલે સ્વતંત્રતાપૂર્વક ઉપભોગ કરી માટે ઉપવાસ વગેરે તપના અનિની આંચથી શકવાના બધા સાધન અને અવસર તમને પ્રાપ્ત શરીર, ઇન્દ્રિયો અને મન રૂપી વાસણને તપાવથશે. આવે સમયે આ બધી બાબતો પર - વામાં આવે છે. આ રીતે શરીર આદિ તપવાથી ૨છાથી નિયમન કરવાની સાધના કરશે તે તમને કર્મોને કચરો અને વિષય કષાયોની વિકૃતિ બેવડો લાભ થશે. કષ્ટ સહન કરવાને તમારે જુદા પડી જાય છે. આત્મા શુદ્ધ, તેજસ્વી, અભ્યાસ વધશે. તંગી કે અભાવને સમય પણ બળવાન અને ગુણ સમૃદ્ધ બને છે. મસ્તીથી ગુજારવાની આદત પડશે. વળી વેચ્છાએ
તપનું પ્રયોજન સમભાવપૂર્વક તપ કરવાને લીધે ધર્મને લાભ પણ મળશે. આ ઉપરાંત એક વિશેષ લાભ એ તપનું નામ સાંભળતા જ તરત જ આપણે થશે કે જેઓ અછતગ્રસ્ત છે, સાધન વિહીનતાને સંસ્કાર અનુસાર એક ઉપવાસ, બે ઉપવાસ, ત્રણ કારણે દુઃખી છે એમની પ્રત્યે આત્મીયતા અને ઉપવાસ કે એથીયે વધુ અઠ્ઠાઈ, માસખમણ હમદદ વધશે. એમના દુખોને સાચો ખ્યાલ વગેરેને વિચાર કરવા લાગીએ છીએ. કઈ આવશે અને પછી યથાશક્તિ કરૂણા ભાવથી પ્રેરિત માણસ માત્ર આહાર છોડી દે કે પાણી છેડી દે થઈને એમને સહાયતા પણ કરશે. મોટર એટલે એ ક્રિયાને તપ કહેવાની આપણને ટેવ બંગલામાં રહેનારા તેમજ રાત-દિવસ આન દ– પડી ગઈ છે. જેમાં ઘણા દિવસના ઉપવાસ કરે પ્રમોદમાં મશગુલ હેય એમને માટે ભાગે એને આપણે તપસ્વી કહીએ છીએ. અહીં પ્રશ્ન બીજાના દુઃખને જાણ હોતી નથી.
એ થાય છે કે માત્ર બે જન-ત્યાગ એ જ તપનું આમ તપ એટલે વ્યક્તિ પોતે પોતાની મૂય છે કે પછી તપનું મૂલ્ય જુદું છે? જતને સ્વેચ્છાથી અને સમભાવપૂર્વક તપાવે છે. ભજન-ત્યાગ કરવાથી તે માત્ર શરીર પર આથી તપનું એક લક્ષણ આવું છે–
જ કષ્ટ આવે છે. એની અસર શરીર પર જ થાય “રાધિમાંડરિશમાશુકાના
છે અને તે કમજોર અને શિથિલ બને છે. તાજે
હું તમને પૂછું છું કે જે જીવન આપણને
' મન, બુદ્ધિ, ઈન્દ્રિયો અને ચેતનાની સાથે કમાણમાનીચરસ્તા નામ તૈજતમ્ // ” શરીરના રૂપમાં મળ્યું છે એને ભૂખતરસથી મારી
એના દ્વારા શરીરગત રસ, લેહી, માંસ, નાખવામાં જ તપનું મૂલ્ય રહેલું છે ? બિંચારા ચરબી, મજજા અને વીર્ય તપાવવામાં આવે છે. શરીરનો કે શરીરના હાથપગ જેવા અંગોને અશુભ કર્મોને પણ તપાવવામાં આવે છે. અને શ ષ કે અપરાધ છે? અપરાધ તે શરીરની તેથી એનું નામ તપ રાખવામાં આવ્યું છે.” અંદર રહેલા મન, બુદ્ધિ અને હદયમાં વસતો
૧૦૦]
[ આમાનંદ-પ્રકાશ