Atmanand Prakash Pustak 085 Ank 07

Author(s): Kantilal J Doshi
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

૭ તપછી અારાધ6ી.
મુળ પ્રવચનકાર શ્રી વલભસૂરિજી ગુજરાતી રૂપાન્તરઃ ડે. કુમારપાળ દેસાઈ ધર્મનું ત્રીજું અંગ છે તપ, તપનું નામ દવાઓ પણ જુદી જુદી આપવી જરૂરી છે એ જ સાંભળીને તમે ગભરાશે નહિ. કારણ કે ખાવું. રીતે વીતરાગ તીર્થંકર પ્રભુ મહાવીરે વિભિન્ન પીવું બંધ કરવું એ જ તપનાં અર્થ નથી. કમરૂપી રોગોના વિભિન્ન ઔષધ બતાવ્યા છે. તપ અનેક પ્રકારે થાય છે. તમને ધર્મ માનવામાં કેઈને દાનરૂપી ઔષધ લાભકારી હોય છે તે આવે છે કારણ કે તપસ્યાથી વ્યક્તિ અને કેઈને શીવ, તપ કે ભાવરૂપ ઔષધ હિતકર સમાજના જીવનનું ધારણ-પોષણ અને ચિત્ત- હોય છે. જે જેનો રોગ એવી એની દવા શોધન (સંશુદ્ધિ) થાય છે. તપશ્ચર્યા માનવ વળી રોગીની જેવી પ્રકૃતિ કે રોગની જેવી જીવનને ખોટે રસ્તે જતું અટકાવે છે અને જે તીવ્રતા-મંદતા હોય તે મુજબ ઔષધની માત્રા જીવનમાં કોઈ ભૂલ, અપરાધ કે દેષ થઈ ગયા નક્કી થાય. આવી વ્યવસ્થા અત્યંત સુંદર છે. હોય તો એની શુદ્ધિ (પરિમાર્જન) કરાવે છે. પણ આનો અર્થ એ નથી કે એક સાથે દાન, આ બધા કારણોને લીધે જ તપને ધર્મ કહ્યો છે. શીલ, તપનું આરાધન થઈ શકે નહિ. જેવી
માત્ર તપો-ધર્મ કેમ નહીં ? રીતે એક દર્દીને ઘણા પ્રકારના દર્દ હોય તે કઈ એ પ્રશ્ન કરે કે જે ત૫ જ ધર્મ છે
છે વૈદ્ય એને એક સાથે ઘણા પ્રકારની દવાઓ આપે
ધ તે પછી શા માટે માત્ર તધિર્મની જ વાત
છે. આવી જ રીતે એક સાથે ઘણા પ્રકારના કરવામાં આવતી નથી? દાન, શીલ અને ભાવની
કર્મ પગ કે કમંગ ઉત્પાદક દેષ કર્યા હોય તે વાત કેમ કરાય છે? આના ઉત્તરમાં હું કહીશ
દાન, શીલ આદિ ચારેયની એક સાથે આરાધના * દાન, શીલ તપ અને ભાવ- એ ચારેયનું
કરવી આવશ્યક બને છે. ગૃહસ્થને માટે તે
પ્રતિદિન ચારેયની આરાધના કરવાનું કર્તવ્યરૂપે પિતીકું મહત્વ અને ઉપયોગ છે. ધર્મનું
દર્શાવાયું છે. અંતિમ ફળ મોક્ષ છે તેમ છતાં કેઈને દાનથી તે કોઈને શીલથી લાભ થાય છે. કેઈને તપથી માનવીને માટે અનિવાર્ય તે કોઈને ભાવથી પ્રાપ્તિ થાય છે. આથી એક આ દષ્ટિએ તપ માનવજીવન માટે રોજિંદી વ્યક્તિને જે પ્રકારની આરાધનાથી લાભ થયો આવશ્યક બાબત છે. હું જ ઉપવાસ કરવાનું એવી જ આરાધનાથી બીજાને એ જ લાભ કહેતો નથી, પરંતુ અન્ય અનેક પ્રકારના તપથશે એમ કહી શકાય નહિ. વિદ્ય જુદા જુદા માંથી કોઈને કે ઈ પ્રકારનું તપ કરતાં રહેવું
ગીઓની નાડી જઈને જેને જેવો રોગ થયો જે એ. આમ જોઈએ તે એક બીજાને હાય તેવી દવા આપે છે. બધા રોગીઓને એક સુખ આપવા માટે અથવા પોતાના કેઈ સરખી દવા સમાન માત્રામાં આપવાથી કઈ હતુને કારણે માનવી કઈને કઈ રૂપમાં લાભ થતો નથી, કારણ કે રોગ એક નથી પણ તપ કરતો હોય છે. બાળકના ગ્ય ઉછેર માટે અને કહેય છે. આથી જ વા અનેક પ્રકારના એની માતા ઠંડી-ગરમી, ભૂખ તરસ કે નિદ્રા દવાઓ રાખે છે અને તેમાં પણ જુદી જુદી પ્રકૃતિ અને જાગરણ જેવી બાબતે અંગે અનેક કષ્ટ અને વય અનુસાર એક જ દવા ભિન્ન ભિન્ન સહન કરે છે. કોઈ વેપારીની દુકાનમાં ગ્રાહકેની માત્રામાં આપે છે. રોગ ભિન્ન ભિન્ન હોય તે ભીડ જામી હોય કે તિજોરીમાં નાણાની રેલમછેલ
| અમાનંદ-પ્રકાશ