Atmanand Prakash Pustak 080 Ank 07

Author(s): Popatlal Ravjibhai Salot
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

આમાનો કુબ પારિપારકયો?? તિહાર
લેખક રતિલાલ માણેકલાલ શાહ
જીવને દ્રવ્ય કુટુંબ અને ભાવ કુટુંબ રૂપે “સમક્તિ દણિ છવડો, કરે કુટુંબ પ્ર તિયાલ, બે પ્રકારે કુટુંબ હોય છે, તેમાંથી દ્રય કુટુંબ હૈયાથી અલગે રહે, ક્યું ધાવ ખેલાવત બાળ પાને તથા માનવને પણ હોય છે, પશુઓને જ્યાં હોસ્પીટલની નસ તત્કાળના જન્મેલા બચ્ચાને સુધી સ્તનપાનનો સમય હોય છે ત્યાં સુધી જ આ
રમાડે, સનાન કરાવે અને અવસર આવ્યે સ્તનમાતા પ્રત્યે પ્રેમ હોય છે અને તે કાળ પતી
પાન પણ કરાવે. તે પણ અંદરથી સમજે છે કે ગયા પછી કુટુંબ વ્યવસ્થા પશુઓમાં તથા
બાલુડે મારો નથી તેવી રીતે સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ પક્ષી બેમાં સમાપ્ત થાય છે, ત્યારે જ તે આજ
થયા પછી જીવાત્માને સંસારમાં રહેવા છતાં પણ ને વાછરડે કાલે સાંઢરૂપમાં આવ્યા પછી પિતાની
તેના પ્રત્યે માયા હોતી નથી. માતા (Mother) સાથે વ્યભિચારનું સેવન કરી ને શકે છે. પરંતુ માનવને માટે સર્વશ્રેષ્ઠ માનવતા (૨) વિરતિ-આત્માની માતા (Mother) છે (માનવધર્મ) ની લક્ષ્મણ રેખા વચ્ચે આવે છે, જેના કારણે સીમાનીત ભેગને. તથા ભેગતેથી પશુ અને માનવમાં આકાશ અને પાતાલ મિલા
ના વિલાસને સ્વામી હોવા છતાં પણ સાધકના જેટલું અંતર રહેલું છે તેથી જ માનવ સમાજને આન્તર જીવનમાં ત્યાગધર્મ પ્રત્યે રૂચિ બની માતા પ્રત્યે માતૃત્વધર્મ સ્વપુરુષ પ્રત્યે પત્નીત્વ રહે છે. ધર્મ આદિ ધર્મે યવહાર નિર્ણિત થયા છે. (૩) યોગાભ્યાસ--આત્માને પિતા છે જેથી યદ્યપિ આ વ્યવહાર અનિત્ય અશાશ્વત અને ભાગ્ય તથા ઉપગ્ય પદાર્થોમાં સંયમ પૂર્વક વિદ્યમાનભવ પૂરતા જ છે. માટે જ આ ભવને રોગી જીવનને અભ્યાસ કરવાને ભાવ થાય છે. પિતા-માતા-પત્ની-પુત્ર કે પતિ આવતા ભવને (૪) સમતારૂપી ધાવ માતાની ગોદમાં રમત પિતા નથી, માતા નથી પત્ની નથી પુત્ર નથી આત્મા પારકાના દે; પાપ, અપરાધે, જેઈને કે પતિ નથી. આ સત્ય હકીકત હોવા છતાં પણ કે સાંભળીને પણ પિતાના આન્તર જીવનમાં માનવ જીવનમાં જ્યાં સુધી મિથ્યાત્વનું જોર કોધ, ષ, ઈર્ષ્યા કે નિંદા આદિ વિકૃતિઓને વધારે હોય છે. ત્યાં સુધી જીન્દગીના છેલલા પ્રવેશ થવા દેતું નથી. સમય સુધી પણ તેને કુટુંબની માયા હોય છે.
(૫) વિરાગતા–આત્માની બહેન રૂપે બનવા પત સમ્યકત્વની શ્રેણી પ્રાપ્ત થયા પછી તે પામે છે ત્યારે આના સહવાસમાં મન-ગમતાં માયા ઓછી થાય છે અને જીવાત્માને ભાવકુટુંબ પદાર્થો પ્રત્યે પણ વિરાગતા એટલે રાગરહિત સાથે સંબંધ જોડાય છે. તે કુટુંબ કેવું હશે?
જીવન દશાની પ્રાપ્તિ થાય છે. તેની રૂપરેખા નીચે પ્રમાણે જાણવી
(૬) વિનય-આત્માને બંધુ બને છે, ત્યારે સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માને પરિવાર - અભદ્ર માગેને ત્યાગ તથા સદાચાર સત્ય પ્રમા.
(૧) ઉદાસીનતા- આત્માને સુરક્ષિત રહેવા ણિકતા અને સૌ છે સાથે મૈત્રી ભાવ વધારો માટેનું ઘર છે જેના પ્રતાપે બાહ્ય ઘર સંસારમાં થાય છે. રહેવા છતાં પણ તે આત્મામાં નિર્લેપતાને વામ (૭) વિવેક-આત્માને પુત્ર બને છે. વ્યવહારમાં થાય છે. કહ્યું પણ છે કે -
પણ સુપાત્ર પુત્ર વૃદ્ધાવસ્થામાં આવેલા પિતાને
૧૨૦)
[આમાનંદપ્રકાશ