Atmanand Prakash Pustak 074 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

દુ:ખીને દિલાસે કિવા કર્મ પચ્ચીસીની સઝાય
લેખક : છે. હીરાલાલ ૨, કાપડિયા એમ.એ,
જેન ગુજરાતી સાહિત્યમાં વિવિધ અંગો પૈકી એક તે “સાય” છે. એને માટે સંસ્કૃત શબ્દ “સ્વાધ્યાય છે. લગભગ ૫૦૦ સજઝાયો રચાઈ છે. ભીમસી માણેકે સજઝાયમાળામાં પુષ્કળ સજાને સ્થાન આપ્યું છે. સજઝાય સર્જેહમાં ૧૭૧ સજઝાયા છપાવાઈ છે. “સજજન સન્મિત્ર યાને એકાદશ મહાનિધા (ધ)”માં ૧૦૪ સજઝાયો છે. એમાંની ૭૬મી સજઝાય તે “કમ પચ્ચીસીની સજખાય છે. એ કમને પ્રભાવ દર્શાવે છે અને દુઃખ સહન કરવામાં સહાયક બને તેમ છે. કેમકે ભલભલાને દુ:ખ પડયું છે એ વાત એક રીતે દુ:ખીને દિલાસાની ગરજ સારે તેમ છે. આથી તે મેં આ લખાણના શીર્ષકમાં એને સ્થાન આપ્યું છે.
ઋદ્ધિ કર્મ પચ્ચીસીની સઝાય” ૨૬ કડીમાં રચી છે. એમણે પિતાને કશે જ પરિચય આપ્યો નથી. પ્રસ્તુત કૃતિનું નામ અને એનું રચના વર્ષ ઈત્યાદિ પણ જણાવ્યાં નથી. એ ઋદ્ધિહર્ષને તે એમની પ્રસ્તુત કૃતિ પર એકેને ઉલેખ
જૈન ગૂર્જર કવિઓમાં નથી, આથી સહદય સાક્ષરોને મારી સાદર વિજ્ઞપ્તિ છે કે તેઓ આ સંબંધમાં યોગ્ય પ્રકાશ પાડે
આ સઝાયમાં કઈ કઈ જાતનું દુઃખ કોને કોને ભોગવવું પડ્યું તેનું સૂચન છે. એ જોતાં એના સ્પષ્ટીકરણરૂપે વિવિધ કથાઓ યોજી શકાય. આ જ વિષય “કમની ગતિ કિવા કમને છન્દોમાં નિરૂપાયે છે. એ વિજયસેનસૂરિના ભક્ત રતનસાગરની ૪૫ કડીની રચના છે. એ છન્દ સને ૧૯૬૯માં પ્રકાશિત કર્મ સિદ્ધાન્ત રૂપરેખા અને પ્રૌઢ ગ્રન્થ” નામની મારી કૃતિમાં વિવેચનપૂર્વક પૃષ્ઠ ૩૦-૩૧૪માં રજૂ કરાયેલ છે. એ છન્દ અશુભ તેમજ શુભ કર્મને વિપાક દર્શાવે છે. કેટલીક બાબત મેં “ગુજરાતી જૈન સાહિત્ય છન્દ નામની મારી લેખમાળા જે “આત્માનંદ પ્રકાશમાં કટકે કટકે છપાઈ છે તેના પ્રથમ લેખાંક (પૃષ્ઠ ૬૬, અં. ૩)માં આપી છે, મારી ઈચ્છા બને કૃતિઓ, તંદુ છાત વ્યક્તિઓના સંક્ષિપ્ત જીવન વૃત્તાન્ત રજૂ કરતી પદ્યાત્મ કૃતિઓ અને એવી ખૂટતી કથાઓ સહિત એક પુસ્તક તૈયાર કરવાની છે. પણ જ્યાં સુધી ગ્ય પ્રકાશક મળે નહિ અને આવશ્યક સાધન-જૈન કથાકો અને અજૈન સામગ્રી તરીકે પૌરાણિક કથાકેષ પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી વિશેષ કંઈ ન કરતાં હું હાલ તરત તે ‘કર્મ પચ્ચીસીની સજઝાયે કથારસિકોના આસ્વાદનાથે નીચે મુજબ સાભાર ઉદધૃત કરૂં છું –
- ૧ ભીમસી માણેકે “જૈન કથા રત્નકેપ” દશેક ભાગોમાં પ્રસિદ્ધ કર્યો છે. એ અપ્રાપ્ય છે.
૧૭૨ :
આત્માનંદ પ્રકાશ