Atmanand Prakash Pustak 071 Ank 08 09

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

કરવું જોઈએ. આપણે ત્યાં યાવત કથિક અનશન બની જાય છે. મૃત્યુથી અનિત્ય અંશ ભરાઈ જાય છે, (મરણ પર્યત આહાર ત્યાગ)ની યોજના છેજ. જ્યારે નિત્ય અંશ દેહથી જુદો પડી, જેમનો તેમ રહે માનવદેહ આપણને ત્યાગ-તપ-સંયમને અર્થે પ્રાપ્ત છે. તત્ત્વજ્ઞાનીના અભ્યાસને વિષય આ જડ શરીર થયા છે. પણ આ કાર્ય માટે દેહ તદન અશક્ત બની નથી. એ સંભવ હોય ત્યાં સુધી, આત્માને જ પિતાનું જાય તે અનશનના માર્ગ દ્વારા મૃત્યુ આપણને પકડી લય માને છે. એનું સંપૂર્ણ ધ્યાન-જ્ઞાન આત્મા આવે તેને બદલે, તેની સામે જઈ તેને પકડી લેવાનું પ્રતિ જ કેન્દ્રિત હોય છે. આપણા માટે શક્ય છે. આવું મૃત્યુ આપઘાત નથી પણ એ તે સર્વોત્કૃષ્ટ-વિરલ મૃત્યુ છે. ચ્છ કિ જ્યાં સુધી સ્કૂલ શરીરનું આવરણ રહેશે ત્યાં સુધી યુવો ખૂલ્ય: જન્મેલાનું મૃત્યુ નિશ્ચિત છે-આ બધું
આપણે મૂળસ્થાનક-અનંત બ્રહ્મની પાસે કદી નહિ જાણતાં હોવા છતાં મૃત્યુને દૂર હડસેલવા આખરી
પહોંચી શકીએ. શરીરની આળપંપાળ કરવામાં આપણે માંદગી વખતે પણ ડોકટરે અને દવાની પાછળ આપણે ૧૨
ઘણો સમય વહ્યો જાય છે, કારણ કે સ્થૂલ શરીરની ગાંડા ઘેલા થઈ જઈએ છીએ. મૃત્યુને ઈચ્છવું એ રક્ષા માટે એ જરૂરી છે. જે શરીરને કોઈ પીડા થઈ ઉચિત નથી, પણ તેમ છતાં મૃત્યુ પ્રત્યે આપણે નિર્ભય કે શરીર રોગગ્રસ્ત બને તે જ્ઞાન પ્રાપ્તિમાં અવરોધક દૃષ્ટિ કેળવવી જોઈએ. જન્મ અને લગ્નને આપણે
આપ બની જાય છે. શરીરની સાથે આધિભૌતિક, આધ્યામંગળ કાર્યો માનીએ છીએ, પણ મૃત્યુને તે સર્વોચ્ચ ત્મિક અને આધિદૈવિક (કલેશાદિ) વિગેરે નાનાં પ્રકારના મંગળની દૃષ્ટિએ જોવું જોઈએ, કારણ કે નવા દુ:ખા લાગેલાં છે. શરીરને રાત દિવસ રોગ, શેક, જન્મની પ્રાપ્તિ સાથે આપણા આત્માનો વિકાસ પરિતાપ, બંધન, વ્યસન વિગેરેની ઈચ્છા અને વાસના નવેસરથી શરૂ થાય છે. મૃત્યુ એ પણ જીવનનો એક રૂપી તરંગથી વ્યાકુળ રાખ્યા જ કરે છે. અનેક મહા આનંદનો મંગલ પ્રસંગ છે એમ સૂચવતે પ્રકારના ભય અને સંશય વડે મૂઢ બની રહીએ છીએ. યુનાનના મહાન દાર્શનિક સુકરાત જેને જેલમાં ઝેર આ ઉપાધિઓને સાથે લઈ ફરતા “સત્યજ્ઞાન ને અનુભવ પીને મરવાની સજા થઈ હતી તેના જીવનની અંતિમ
નીતિ ક્યાંથી થાય ? સત્યજ્ઞાન તે દૂર રહ્યું પરંતુ આ ઉપાધિપળાને વિચાર–તેના જ શબ્દોમાં નીચે આપવામાં એને કારણે લડા–ઝઘડા, મા–ફાડ, ખૂન-લૂંઢ, યુદ્ધ આવેલ છે.
-સંપાદક વિગેરે થાય છે. અધ્યાત્મશાસ્ત્ર વિષે જેણે સાધારણ પણ અભ્યાસ
જે મહાયાત્રા માટે હું તૈયાર થયે હું તેનું અંતિમ કર્યો છે એ ચક્કસ મૃત્યુની ઈરછા સેવવાનો, પરંતુ સ્થાન મારા માટે ભારે સુખસ્થાન હશે અને અહીં હું મારા કથનને ભાવાર્થ એ નથી કે એવી વ્યકિત જે ચીજોની ઈચ્છા સેવતો રહ્યો એ મને ત્યાં અનાયાશે આત્મહત્યા કરે, આત્મહત્યા તે પાપ છે. મનુષ્ય એક જ પ્રાપ્ત થશે જે પરિપૂર્ણ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાની ઇચ્છા એવા પ્રકારના કેદખાનામાં છે, જ્યાંથી પિતાની મેળે રહી હશે તે એ પૂર્ણ જ્ઞાન મને એ લેકમાં પ્રાપ્ત છૂટી જવું કે નાશી જવું યોગ્ય નથી. ભગવાન થશે. એટલે અત્યંત આનંદ પૂર્વક હું એ મહાપ્રસ્થાન આપણે રક્ષક છે-મહાન છે અને આપણે માનવી માટે તૈયાર બેઠી છું. અને પ્રત્યેક વ્યક્તિ જેનું મન એની સંપત્તિ છીએ. જ્યાં સુધી પરમાત્માની આજ્ઞા શુદ્ધ થઈ ગયું છે એ ચોક્કસ સહર્ષ મૃત્યુને ભેટવા ન મળે ત્યાં સુધી આપ મેળે પિતાના જીવનનો અંત તૈયાર જ રહેશે. લાવવાનો મનુષ્યને અધિકાર નથી.
- સાચે જ્ઞાની હંમેશા મૃત્યુની રાહ જોતા રહે છે - શરીરમાંથી આત્માનું નીકળી જવું એનું નામ અને સંસારની અન્ય વ્યક્તિ કરતાંએ મૃત્યુથી અતિ મૃત્યુ છે. શરીર અને આત્મા ભિન્ન થતાં, બંને સ્વતંત્ર અહ૫ ભય પામે છે. જ્ઞાની માણસ શરીરને શત્રુ અને
" [આત્માન પ્રકાશ