Atmanand Prakash Pustak 068 Ank 09

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૧૮૪ શ્રી રન થમ પ્રકાશ
[ અશાહ વિચારોને જીવનમાં ઉતારવાને સતત પ્રયાસ કરીશું તે મને ખાતરી છે કે આજની આપણી વિષમાવસ્થાને સવર નાશ થશે.
ધર્મવિકાસની ચાર ભૂમિકાએ. ધાર્મિક જીવનને કમશઃ વિકાસ થાય તે માટે જિનશાસનમાં માર્ગનુસારીપણું કે વ્યવહારશુહિ, સમ્યક વધર્મ કે સત્યાસત્યને વિવેક, દેશવિરતિ કે શ્રાવકધર્મ અને સર્વવિરતિ કે સાધુધ એ ચાર ભૂમિકાઓ બતાવેલી છે. આ ભૂમિકાઓ ઉત્તરોત્તર શા છે. એટલે પ્રાકૃત જીવન કરતાં માર્ગાનુસારીપણું ચડિયાતું છે, માર્ગાનુસારી પણ કરતાં સમ્યક્ત્વધર્મ ચડિયાત છે, સમ્યકત્વધર્મ કરતાં દેશવિરતિપણું ચડિયાતું છે અને દેશવિરતિ કરતાં સર્વવિરતિપણું ચડિયાતું છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તે સાધુજીવનને થોગ્ય થવા માટે દેશવિરતિનું પૂર્ણ પાલન જરૂરી છે અને દેશવિરતિને થવા માટે ન્યાયથી દ્રવ્ય મેળવવું આદિ ૭૫ ગુણ કેળવવા અગત્યના છે. આ વિકાસક્રમને લક્ષમાં લેતાં આપણે ધાર્મિક જીવનની કઈ ભૂમિકા ઉપર ઊભા છીએ, તે પારખવું મુશ્કેલ નથી. - ભારત જેવા ધર્મપ્રધાન દેશમાં લડાઈ પછી જે નૈતિક પતન થયું છે, તેને વહેલી તકે સુધારવાની જરૂર છે અને તે માટે “સર્વોદય-સમાજ,” “વ્યવહારશુદ્ધિ મંડળ કે “અણુવ્રતી સંઘ” જેવી જે ઘોજનાઓ અમલમાં આવી છે, તેને આપણે સાથે લક્ષમાં લેવા જેવી છે.
માર્ગને અનુસરનાર મનુષ્યનાં હદયમાં જ્યારે સત્યની જિજ્ઞાસા, સત્યને પ્રેમ અને સત્યને આગ્રહ પ્રકટે ત્યારે તેને સમ્યક્ત્વની સ્પર્શના થાય છે અને તે દેવ, ગુરુ અને ધર્મનાં સ્વરૂપનું ચિંતન કરવા લાગે છે. તેમાં જે દેવ, જે ગુરુ અને જે ધર્મ દોષરહિત લાગે તેને તે સ્વીકાર કરે છે. આપણું તત્વજ્ઞાનીઓના અભિપ્રાય મુજબ “અહ” એ શહ દેવ છે, ‘નિય મુનિએ શુદ્ધ ગુરુ છે અને સર્વજ્ઞાએ સમજાવેલું તત્વ એ શઠ ધર્મ છે. આ દેવ, ગુરુ અને ધર્મની અનન્ય મને ઉપાસના કરવાથી સમ્યકૃત્વમાં સ્થિરતા આવે છે અને દેશવિરતિ કે શ્રાવકધર્મના પાલનની યોગ્યતા પ્રટે છે.
દેશવિરતિ ધર્મમાં ગૃહસ્થને આદર્શ નાગરિક બનાવવાની જે યોજના રહેલી છે, તે વધુ વિશદ રીતે બહાર લાવવાની જરૂર છે અને તેના પ્રચાર માટે પૂરતો પરિશ્રમ લેવાની આવશ્યકતા છે. ખેતર સારી રીતે ખેડાયેલું હોય તો તેમાં વાવેલું બીજ સારી રીતે ઊગે છે, તેમ ગૃહસ્થજીવન ઉત્તમ પ્રકારનું હોય તે તેમાંથી થતાં સાધુઓ ઉત્તમ કોટિના થાય એ દેખીતું છે.
સર્વવિરતિ ધર્મ એક પ્રકારની ઉત્કૃષ્ટ યોગસાધના છે કે જેને આશ્રય લઈને અસંખ્ય-અનંત આમાઓએ મુક્તિ મેળવવાનું પિતાનું ધ્યેય સિદ્ધ કર્યું છે. વૈભવ અને વિલાસના આ જમાનામાં આવી ઉત્કૃષ્ટ ગસાધનાને સ્વીકાર કરવો એ નાનીસૂની વાત નથી, એટલે જે આત્માઓ આ યોગસાધનાને રવીકાર કરીને તેનું પાલન કરી રહ્યા છે, તેમને હું વિનય, ભક્તિ અને બહુમાનપૂર્વક વંદના કરું છું.