________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
* ૯ મા ]
ધનું ધ્યેય ઃ : જીવનની સર્વાંગી શુદ્ધિ.
૧૮૭
અને ગદ્ય-પદ્ધને ઉચિત વિવેક જળવાતા નથી, ઉચ્ચારમાં શુદ્ધિ અને સ્પષ્ટતા મેાછી જણાય છે, તેના અર્થાં પર જોઇએ તેવું ધ્યાન અપાતુ નથી, પ્રશ્ન અને ઉત્તર ભાગ્યે જ થાય છે, અને જે થાય છે તેમાં પણ જોઈએ તેવી સાત્ત્વિકતા હોતી નથી.
ધાર્મિક ક્રિયાઓ અને અનુષ્ઠાનેનુ શિક્ષણ આપવામાં પણ એવી જ શોચનીય સ્થિતિ જોવામાં આવે છે. મેાટા ભાગે સ્થૂલ સ્વરૂપ ઉપર જ ધ્યાન અપાય છે, જ્યારે તેની પાછળ રહેલી ઉદાત્ત ભાવનાએ તરફ દુર્લક્ષ્ય થાય છે. આ ખામીએ સુધારીને શિક્ષક્રમમાં યેાગ્ય પરિવર્તન કરવામાં આવે તે ધાર્મિ ક શિક્ષણુના મૂળ હેતુ-ધર્માભાવનાની વૃદ્ધિ-ખર આવે અને સમાજના માનસમાં મોટુ પરિવત્તન થાય.
વ્યવહારિક શિક્ષણનું સ્વરૂપ.
વ્યવહારિક શિક્ષણુની ઉપયેાગિતા માટે એ મત છે જ નહિ, કારણ કે જીવનને સત્રળે વ્યવહાર તેના આધારે જ ચાલે છે; પરંતુ આ શિક્ષણ કેવી રીતે અથવા કયા પ્રકારનું આપવું, તે ગ'ભીર વિચારણા માગે છે. આ શિક્ષણુનું વત’માન સ્વરૂપ એવું છે કે તેનાથી આયુ મેટું થાય પણ હાથપગ દુખČળ થાય અને હ્રદય કઠિન બને. મતલબ કે આ શિક્ષણુ લેનારની બુદ્ધિના વિકાસ થાય છે, પણ તેને શારીરિક શ્રમનુ કામ કરતાં શરમ આવે છે અને હૃદયમાં સ્વાર્થની ભાવના એટલી પ્રબળ બને છે કે તે સ્વાભાવિક ક્રમળતા ગુમાવી બેસે છે. આમ બનવાનું કારણ એ છે કે- શિક્ષણમાં નીતિ, સદાચાર અને શારીરિક શ્રમ પર જોઇએ તેવા ભાર મૂકાયેલા નથી.
ઉચ્ચ પ્રકારની વ્યવહારિક કેળવણી પામેલાને આર્થિક સ‘કડામણુ ન જ રહેવી જોઇએ, એ મારું' નમ્ર મતવ્ય છે, એટલે સમાજની આર્થિક સ્થિતિ સુધારવાના મુખ્ય ઉપાય એ છે કે—દરેક બાળક બાલિકાને નીતિમય, સદાચારી અને પરિશ્રમશીલ વ્યાવહારિક શિક્ષણુ આપવું.
શિક્ષણસંસ્થાઓને પગભર કરવાની જરૂર.
શિક્ષણ સંસ્થાએને પગભર કરવાની ખાસ જરૂર છે અને તે માટે પ્રાપ્ત થતાં પ્રસંગાએ ખર્ચમાં કરકસર કરીને તેમાંથી થયેલી બચત એ સંસ્થાઓને માકલી આપવાની આવશ્યકતા છે, આ દિશામાં આપણે જેટલા ઉદાર થઈશું તેટલા સમાજને વિશેષ લાભ થશે.
શિક્ષણુ સંસ્થાએ પેાતાની પરિસ્થિતિ સુધારવા માટે સહકાર અને સંગઠનના માર્ગે આગળ વધે તે ખાસ જરૂરનું છે,
સામાજિક પરિસ્થિતિ.
આપણી સામાજિક સ્થિતિનું ચિત્ર સામાન્ય રીતે ઠીક દેખાવા છતાં ગંભીર ચિંતા ઉપજાવે તેવું છે. લમક્ષેત્ર, નાની નાની જ્ઞાતિએ, ગાળ કે એકડા પૂરતું મર્યાદિત છે, તેથી લગ્નજીવનમાં જોઇએ તેવા સંવાદ જળવાતા નથી. આપણા સંસ્કારાને હરકત ન પહેાંચે તે રીતે જો એ ક્ષેત્રના વિસ્તાર કરવામાં આવે તે સામાજિક સ્થિતિ સારા
For Private And Personal Use Only
