________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કપ
મા ન ધર્મ પ્રમાણ
[ ચત્ર પ્રભુ મહાવીરના જીવનના વિશિષ્ટ પ્રસંગે. આમ કયાણક શબ્દ સાધારણ કેવળીને નહીં પણ તીર્થકર દેવને જ ઘટે છે. તે મુજબ ચૈત્ર સુદ ત્રયોદશીએ વીરપ્રભુનું જન્મ કલ્યાણક છે, ને તે ઉજવાય છે. લોકોત્તર પુરુષના જીવનના પાંચ વિશિષ્ટ પ્રસંગને જ કલ્યાણુક કહેવામાં આવે છે. ૧ ચ્યવન પ્રસંગ–આષાઢ સુદ ૬
મરીચિના ભવને મદ, ઉત્સવપ્રરૂપણા, કમબંધનું કારણ, દેરાણી જેઠાણીને સંબંધ, બ્રાહ્મણ કુળમાં ઉત્પન્ન થવું ને ત્યાંથી ક્ષત્રિય કુળમાં આવવું, ગર્ભસંક્રમણ આશ્વિન વદ ૧૩, માતા ત્રિશલાદેવીને આનંદ, રાજમાં થઈ રહેલી વૃદ્ધિ, દસખા, સ્વપ્ન પાઠકને પૂછેલા ભાવ, ગર્ભનું અકંપ્યપણું, ગર્ભમાં પ્રભુએ કરેલ નિશ્ચય, માતાપિતાની ભક્તિનું પડેલું પ્રતિબિંબ. ૨ જન્મ પ્રસંગ-ચૈત્ર શુક્લ ત્રયોદશી
૯ માસ અને ૭ દિવસ ગર્ભમાં વાસ, ઈદ્ર મુકેલો ઉપયોગ, દેવ દેવીની ભક્તિ, છપ્પન કમારિકાકૃત સ્નાનોત્સવ, પ્રભુ પિતાની શકિતને ચમત્કાર બતાવે, માતાપિતા જન્મોત્સવ ઉજવે, રિદ્ધિસિદ્ધિની વૃદ્ધિ થતાં વર્ધમાન નામ પાડવામાં આવે, બળની પ્રાપ્તિ થતાં મહાવીર કહેવાય. ૩ દીક્ષા પ્રસંગ–માગશર વદ ૧૦
રાજ્યને અને ગૃહસ્થાશ્રમને લીધે અનુભવ, અઠ્ઠાવીસ વર્ષની યુવાવસ્થામાં સંસાર પર પ્રગટેલો વૈરાગ, માતાપિતાની ભક્તિને લીધેલો પૂરો લાભ, ૨ વર્ષ બંધુભાવ બતાવવા સંસારમાં રહેવાને કરેલું નિરધાર, પ્રભુનું ત્યાગી જીવન-એ ખાસ આપણું લક્ષ ખેંચે છે. સંસારમાં રહીને પ્રભુએ ત્યાગભાવ જ કેળવ્યા છે. જયારે સંસારના પ્રપંચમય વ્યવહારમાં નિર્મોહી જીવન વ્યતીત થાય તે જ ખરું ત્યાગી જીવન કહી શકાય, રાજસુખની અનેક ભાલચેની જેના પર તૃણ જેટલી પણ અસર થતી નથી એવા મહારથીઓ જ દીક્ષા પર્યાયને શોભાવે છે.
સંસાર પરનો અનાસકત ભાવ એ પ્રભુના જીવનને મૂળ રંગ છે, બે વર્ષ સંસારમાં વધારે રહ્યા તે અનાસકત ભાવે જ, પ્રારબ્ધના ક્ષય અથે જીવન વહન કરવું એ જ જ્ઞાનીને ઉદેશ હોય છે. સંસાર વ્યવહારની છોળે સાચા સંતને વિકૃતિ ઉત્પન્ન કરતી નથી. સંસારની વચમાં રહીને જીવન વહન કરવામાં ત્યાગવૃત્તિની ખરી કસોટી છે. વિરાગ્યની છેલ્લી ભૂમિકા પ્રાપ્ત થતાં કરડે સોનામહોરનું દાન આપી રાજરિદ્ધિ અને વહાલું કુટુંબ છોડી પ્રવજ્યા રવીકારે છે. એટલે કે પ્રભુએ તમામ વસ્ત્રો, અલંકારોને ત્યાગ કરી પંચમુકિવડ દેશને લેચ કરી “રનો વિદા” એ પદથી સિદ્ધ ભગવાનને નમસ્કાર કરી “શનિ સામાયં વાવષે નો પ્રચક્રણામિ કાવલીવા” એ શબ્દો ઉચ્ચાર કરી ચારિત્ર ધર્મને રવીકારે છે. યતિ ચારિત્ર, પંચ મહાવ્રત, પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુણિમાં પર્યાવ સિત થાય છે. આ પાંચ મહાવ્રત ચારિત્રને સામાયિક ચારિત્ર એટલા માટે કહેવામાં
For Private And Personal Use Only
