Atmanand Prakash Pustak 062 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

વાત રજુ કરે છે, અને એવે વખતે તમે પણ બાળકની લાધેલું હેય. માત્ર સૂત્રની ગાથાઓ ગોખાવ્યા કરે વાત સાથે સમ્મત થઈ જાઓ છે. વાસ્તવિક પરિસ્થિતિ એવા શિક્ષકે વર્તમાન કાળે આપણી પાશાળાઓમાં તે એ છે કે આજના માબાપને તેમના ધમાલિયા નહિ ચાલે અને એ જ રીતે કોલેજો તેમજ હાઈસ્કૂલમાં જીવનના કારણે બાળકે ને પાઠશાળામાં જવાનું કેમ પણ યાવહારિક સાથે આધ્યાત્મિક શિક્ષણ ધરાવનારા ગમતું નથી તેમજ ધાર્મિક અભ્યાસમાં તેમને કેમ શિક્ષક અને પ્રોફેસરોની પસંદગી કરવામાં આવશે ત્યારે જ રસ આવતો નથી, તેના કારણોમાં ઊંડા ઉતરવાની વિદ્યાર્થી જગતમાં પ્રવર્તન અશિસ્તતા નાબૂદ કરશે. ફરસદ જ નથી, પણ તેથી તે પરિસ્થિતિ સુધરવાને ક્રિયા આપણા આત્મા માટે છે, આપણો આત્મા બદલે વણસતી જવાની છે.
- ક્રિયા માટે નથી, એ આપણે હંમેશા યાદ રાખવાનું છે. | મારી પાસે અનેક વિદ્યાથીઓ ચર્ચા અર્થે આવે જે દરેક ક્રિયા વિવેક પૂર્વક કરવામાં આવતી હેય, તે છે અને તે પરથી મને લાગે છે કે આજના વિદ્યાર્થી- એવી ક્રિયા કરનારને કઈ પાપ કર્મનું બંધન થતું નથી. એમાં ધાર્મિક શિક્ષણની ભૂખ તે છે જ, પરંતુ વર્ત. દશવૈકાલિક સત્રમાં કહ્યું છે કે જે વિવેકથી ચાલે, માન ધાર્મિક શિક્ષણની પદ્ધતિ અને વ્યવસ્થાના કારણે વિવેથી ઊભો રહ, વિવેકથી અવે, વિવેક પૂર્વક ભોજન તેઓની આવી ભૂખ સંતોષાતી નથી, અને તેથી જ કરે અને વિવેકથી–યતના પૂર્વક બેલે તે તે પાપ કર્મ તેઓને ધાર્મિક અભ્યાસમાં રસ આવતો નથી. મને બાંધતો નથી. યાદ છે કે એક વખત અમારા વિહાર દરમ્યાન એક દેહ અને આત્મા વચ્ચેના ભેદ પણ આપણે સમજી ગામના ઉપાશ્રયમાં અમે રહ્યા હતા, અને ઉપાશ્રયને લેવા જોઈએ. આત્મા ઘીના લેટા જેવું છે. કોઈ માણસ ઉપયોગ પઠશાળા માટે ૫ણું થતું. એક પ્રોઢ ઉમરના એક હાથમાં ઘી લેટો અને બીજા હાથમાં છાશને શિક્ષક પાસે બાળકે સૂત્રોની ગાથાઓ બોલી રહ્યા હતા. લેટે રાખી માર્ગે ચાલી છે તે હોય, અને સામેથી કોઈ
ત્યાં એક વિદ્યાર્થીએ પ્રશ્ન કર્યો કે સાહેબ ! સૂર્ય સવારે દોડતું આવતું હોય તે તેની અડફેટમાંથી બચવા માટે ઉગે છે અને સાંજના આયમે છે, પણ જગતમાં કોઈ એ માણસ એ રીતે તરી જશે કે જેથી છાશના લેટાના એ પ્રદેશ હેઈ શકે ખરો કે જ્યાં સૂર્ય દિવસના ભાગે પણ ઘીને લેટાને આંચ ન આવે. આ રીતે દિ સો સુધી આથમે જ નહિ? શિક્ષકને ભૂગોળનું જ્ઞાન કાયાના ભોગે આત્માનું રક્ષણ કરી શકાય, પણ આત્માના ન હોવાથી પેલા વિદ્યાથીને મૂર્ખાઈ ભરેલ પ્રશ્ન પૂછે છે, ભેગે કાયાનું રક્ષણ ન થઈ શકે. એમ કહી બેસાડી દીધા. આવી પરિસ્થિતિ આપણા આવી રીતે સર્જન અને વિસર્જન વચ્ચેના ભેદ મોટા ભાગની પાઠશાળાઓમાં પ્રવર્તે છે. વિદ્યાથીઓ પણ આપણે જાણી લેવા રહ્યા. એક કળાકારને ભવ્ય પિતાની જિજ્ઞાસા સંતોષવા એક ઠેકાણેથી બીજે ઠેકાણે પ્રતિમા તૈયાર કરતાં વરસે વરસે લાગે છે. ત્યારે જાય છે, પણ કેઈ સ્થળે એમને મૂર્ખ ગણી હસી કાઢે બીજો માણસ કુહાડાના ઘાથી થોડી ક્ષણોમાં જ તે પ્રતિમાનું છે, તે વળી કઈ સ્થળે એમને જડ ગણી હાંકી કાઢ- ખંડન કરી નાખે છે, તે એ બેમાં વધુ શક્તિ વામાં આવે છે, તે વળી કઈ સ્થળે એને નાસ્તિક કહી પ્રતિમાને ખંડિત કરી નાખનારમાં નહિ પણ સર્જન તિરસ્કારવામાં આવે છે. આના પરિણામે વિદ્યાર્થીઓ કરનારમાં છે એમજ કહેવું પડશે, કારણ કે સર્જન કરકંટાળી જાય છે, અને ધાર્મિક અભ્યાસમાંથી તેની વામાં શક્તિની જરૂર પડે છે, નાશ કરવામાં તે જડતા શ્રદ્વાજ ઊડી જાય છે. એટલે પ્રથમ તો આજે પાઠ છે. આજના યુગમાં ભૌતિક શક્તિને ઉપગ ભેટે ભાગે શાળામાં એવા શિક્ષકની જરૂર છે કે જેમણે ધાર્મિક વિસર્જન કરવામાં થાય છે, પણ સર્જન કરવામાં તે અભ્યાસ સાથે સંપૂર્ણ વ્યાવહારિક વિજ્ઞાનનું જ્ઞાન પણ આધ્યાત્મિક શક્તિની જરૂર પડે છે.
૨૨૦
આત્માનંદ પ્રકાશ