________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીવ-વિચાર ચાને જન ધર્મનું પ્રાણીવિજ્ઞાન (અવકન)
લેખક: ૫. રુદ્રદેવ ત્રિપાઠી સાહિત્ય-સાંખ્ય ગાથા એમ. એ. એ સત્ય છે કે કુશલ કલાકાર પિતાની તીક્ષ્ણ અમે જોઈએ છીએ કે શ્રી ધીરજલાલભાઈની આ છીણીની સહાયથી પાષાણમાં દેવત્વનો આરોપ કરી પ્રકાશિકા વૃત્તિમાં વૃત્તિને યોગ્ય બધા ગુણોને સમાવેશ દે છે, જેને જોતાં જ શ્રદ્ધાળુ આત્મા પોતાના ઇષ્ટદેવ પ્રતિ થયેલું છે. વૃત્તિને ક્રમ આ પ્રમાણે છે. મૂલ, સંસ્કૃત નત મસ્તક થઈ જાય છે. સાહિત્યમાં આ પરંપરાને જ છાયા, પદાર્થ (પદોને અર્થ), અન્વય અને વિવેચન. સદા નિર્વાહ થતા આવ્યું છે. ઉત્તમ અને પરિપકવ આ પંચાંગી વિવરણથી પાઠકને સર્વ રીતે સંતોષ જ્ઞાનસંપન્ન સાહિત્યકારોના હાથમાં જે કંઈ સાહિત્ય આપવા માટે વૃત્તિકાર શ્રી ધીરજલાલભાઈએ સ્થળે સ્થળે આવે છે તેને તેઓ પરિષ્કૃત, સર્વગ્રાહ્ય અને સરસ વિભિન્ન પ્રાગ્ય અને પાશ્ચાત્ય વિદ્વાનોના તર્કમૂલક પ્રમાણ બનાવી દે છે. “જીવ-વિચાર અર્થાત “પ્રાણીવિજ્ઞાન આપ્યાં છે તથા રેચક્તાની અભિવૃદ્ધિને માટે ઉદાહરણેને આજે કેટલીક અધ્યયનશીલ વ્યક્તિઓને જ વિષય રહી આશ્રય લીધો છે. સર્વ ધર્મ અને સંપ્રદાયના વિદ્વાન ગમે છે. પરંતુ પ્રાચીન કાળમાં ધર્માચાર્યો દ્વારા અન્ય આનાથી લાભાન્વિત થાય એ દષ્ટિએ કઈ સ્થળે સઘળા વિષયનું જે રીતે પ્રતિપાદન થયેલું છે, તેવી જ દુરાગ્રહને સ્થાન આપ્યું નથી. વિસ્તૃત અને હાલ રીતે પ્રાણી વિજ્ઞાનનું પણ સારા પ્રમાણમાં પ્રતિપાદન અપ્રચલિત વિષયને સચિત્રરૂપમાં રજૂ કરીને જીવથયેલું છે.
વિજ્ઞાનની નવી પ્રેરણા આપી છે. આ વૃત્તિમાં શ્રી
ધીરજલાલભાઈએ પિતાના પ્રમાઢ પંડિત્યનો જે પરિચય વિશેષતઃ જૈન ધર્મ કે જે અહિંસાની મૂળ ભૂમિકા આપે છે, તે સર્વથા અભિનંદનીય છે. પર આરૂઢ છે, તેમાં સૂક્ષ્માતિસૂમ અને શૂલાતિપૂલ
"જીવ-વિચાર-પ્રકાશિકા' યાને જૈન ધર્મનું જવાનું વિવેચન અત્યંત મહત્ત્વપૂર્ણ ઢંગથી યેલું છે. આવા ગ્રંથમાં વાદિવેતાલ શ્રી શાંતિસૂરિજી વિર
પ્રાણીવિજ્ઞાન એ નામથી અંકિત થયેલ આ પ૦૦ ચિત “જીવ-વિથાર પ્રકરણ” પિતાનું વિશિષ્ટ મહત્ત્વ
પુછના ગ્રન્થમાં જીવ વિજ્ઞાનને સરલ અને સરસ ભાષામાં ધરાવે છે. આ ગ્રંથ પર સંસ્કૃત ભાષામાં એકાદ-બે
રજૂ કરીને આ વિષયની એક ન્યૂનતાને પૂર્ણ કરવામાં ટીકાઓ તથા અવચૂરિ લખાયેલ છે. પરંતુ તે સામાન્ય
આવી છે. આકર્ષક અને શુદ્ધ મુદ્રણની સાથે સુંદર જનતાને સુલભ નથી. વળી આજના યુગમાં મનુષ્યને
ચિત્રોની રજૂઆત કરવાથી આ ગ્રન્થની શોભામાં નવું નવું જાણવાની વૃત્તિ વધતી રહી છે અને વૈજ્ઞાનિક
ઘણીજ અભિવૃદ્ધિ થયેલી છે. આશા છે કે વિદ્વાન વર્ગ દકૅિણે તેનું વિશેષ આકર્ષણ કરી રહ્યો છે. આ આ ગ્રન્થની પૂણે આદર કરશે. પરિસ્થિતિ લયમાં લઈને પંડિત શ્રી ધીરજલાલ શ્રી આત્માનંદ જૈન મહાસભા-પંજાબ તરફથી આ ટોકરશી શાહે પોતાની બુદ્ધિબેલાદિત સાર્વજનીન ગ્રન્થને શીઘ્ર હિન્દી અનુવાદ કરવાનો અનુરોધ થયો છે, જ્ઞાનના કિરણે ફેલાવી પ્રકાશિકા' નામની જે વૃત્તિનું તે એની સાવ સામાન્ય ઉપાગતા તથા પાઠય પુસ્તક નિર્માણ કર્યું છે, તે ખાસ નોંધપાત્ર બની રહે છે. તરીકેની ક્ષમતા સૂચવે છે.
જીવ વિચાર યાને જૈન ધર્મનું પ્રાણીવિજ્ઞાન
For Private And Personal Use Only
