________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેને અને અહિંસા તત્વ
લેખક–મુનિરાજશ્રી લક્ષ્મીસાગર
પર્યુષણ પર્વ નિમિતે વ્યાખ્યાનમાળાને લાભ હણવા નહિ, હણાવવા નહિ અને હણુતાને અનુજનસમુદાયને અનેક રીતે લાભદાયી નિવડે છે. જેન-મેદવું નહિં એવું સૂત્ર છે. અખિલ વિશ્વ સાથે પરંપરામાં પવિત્ર સંયમની વૃદ્ધિમાં ગંભીર ચિંતન મૈિત્રી કરવાને, પ્રેમ કરવાને આ ધર્મ છે. પણ એ પ્રેરે એવા મનાયા છે. જેમાં શ્રાવણ માસમાં આ મિત્રી કેમ સધાય ? એની શરૂઆત ક્યાંથી કરવી ? કેમ દિવસોમાં ભગવાન મહાવીરનું જીવનચરિત્ર સાધુ- કરવી ? હમેશાં વિશેષ સંબંધે કોની કોની સાથે મુનિરાજે વાંચે છે અને શ્રાવને શ્રાવિકા સાંભળે આવે છે એ ન સમજાયાથી અહિંસાનું વરૂપ છે. કલ્પસત્ર વંચાય છે. દાન, તપશ્ચર્યા ઉપવાસ વિસારે પડી ગયું અને વિકૃત પણ થયું છે. નાના અને સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ થાય છે. પ્રાચીન વારસાને જીવને બચાવવા અને મોટા જીવને મારવા તે ઉજવલ કરવાને, તેજસ્વી બનાવવાનો હેતુ જણાય મહાપાપમય છે. જંતુઓની રક્ષા કેમ કરવી તે છે. આ પવિત્ર દિવસમાં આપણે બધાએ કરવાનું જૈન માત્રનું ભૂષણ છે. કંદમૂળ ન ખાવું, રાત્રીછે. નિત્તી સવાસુ એવી મૈત્રી યુક્ત ભાવ- ભોજનને સર્વથા ત્યાગ કરવું જોઈએ, ને અહિંસા નાને પરિણામે ને નવા વર્ષ માટે જીવો વિચારમય એ હત્યને ગુણ છે. પ્રેમ-મૈત્રી-કરુણ-નિર્ભયતા એ અને વિવેક્યુત બને. જેને અહિંસા તત્વને એક ગુણોનો વિકાસ સાથે તે આચાર એ અહિંસાનું પ્રધાન અંગ માને છે. જે મહાપુરુષે અહિંસા જઈ પાલન જરૂર સમજજે, પ્રભુ મહાવીર સાડાબાર જીવનમાં પ્રગટાવી તેમને હજારે વંદન. અહિંસાનું વર્ષની તપશ્ચર્યાને અંતે જ્યારે તેઓ શાંત થયાસ્વરૂપ સમજવાની, તેની શક્તિ શેધવાની અને સમાધાન પામ્યા ત્યારે હૃદયમાં પ્રસન્ન હતા, શાંત પ્રગટાવવાની જરૂર છે.
હતા, બહારના સુખદુઃખના પ્રસંગોમાં બૈર્યવાન હતા.
રામષને જિતનારા ખરેખર તે મહાપુરુષને ધન્યવાદ પૃથ્વીકાય, અકાય, તેઉકાય, વાયુમય વનસ્પ- ઘટે છે. જેને અહિંસા તવ સમજો ને હય. તિકાય અને ત્રસકાય એ છ પ્રકારના જીવોને પોતે માં ઉતારો એ જ લાભદાયી છે.
નિષ્ટ વાંચનની અસર અવ્યવસ્થિત વાંચનની જે મગજ અંત:કરણથી રાતું નથી, જ્ઞાન અસર કરતાં વધારે નુકશાનકારક નીવડે છે. જેમ પ્રાપ્ત કરવાની તીવ્ર અભિલાષા, વિશાળ વિકાસ માટેની કસરતસાળામાં બેસવાથી શરીર મજબૂત થઈ જાય ઉગ્ર ઉત્કંઠા અને મને રાજ્યને ઉચ્ચતમ આર્શો અને એ આશા વ્યર્થ છે. તેમ આવા પ્રકારનાં વાંચનથી ભાવનાઓથી વિભૂષિત કરવાની પ્રબળ ઇચ્છા-એ મગજના તતુઓ બળવાન બને એ આશા પણ સઘળા વાંચનના હેતુ નથી હોતા તે તમને કોઈ પણ આકાશકસમવત છે; કેમકે આવા પ્રકારનાં વાંચનમાં પુસ્તકના વચનથી ઉત્તમ લાભ થશે નહિ. પરંતુ જેવી મન નિર્ટ અને અસ્થિર હોય છે. અને કોઈ પણ રીતે તપેલી જમીન વરસાદના પાણીને ચૂસી લે છે અને એકાગ્ર થયા વગર અહિંતહિં ભટકતું હોય છે. તેવી રીતે તમારો જ્ઞાનપિપાસ આમાં લેખકના આવું વાંચન માનસિક શક્તિને તેમ જ બુદ્ધિને નિર્બળ વિયારેનું પાન કરી લે તે જ તમારી ગુપ્ત અકા બનાવે છે અને મગજને કઠિન વિષમાં પડવાની શક્તિઓ જમીનમાંના બીજની માફક નવીન જીવન શક્તિ વગરનું કરી મૂકે છે.
અને ચૈતન્ય પ્રાપ્ત કરી શકશે.
(ચાલુ)
For Private And Personal Use Only
