________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી અને ગાંધીજી
૧૬૩
દૂધ અને પાણીની પડે છે. જેમ તે બન્નેને સંગ મારું માન તેમના પ્રત્યે કેટલું વધ્યું તેવું જોઈએ થતાં પણ દૂધ તે દૂધ છે અને પાણી તે પાણી છે, તેને ખ્યાલ વાંચનારને કઈક આવશે.” તેમ એકેન્દ્રિયાદિ કર્મબંધે જીવને પત્થરપણું, જડપણું જણાય છે. તે પણ તે જીવ અંતર તે જીવ.
અપૂર્વ અવસર એ ક્યારે આવશે, પણે જ છે. અને ત્યાં પણ તે આહાર, ભયાદિ સંજ્ઞા ક્યારે થઇશું બાહ્યાન્તર નિગ્રંથ જે. જે અવ્યક્ત જેવી છે તે પૂર્વક છે.
સર્વ સંબંધનું બંધન તીક્ષણ છેદીને, આ પ્રશ્નોના ઉત્તરે આધ્યાત્મિક અને તાત્વિક વિચરશું કવ મહપુરુષને પણ જે ? ૧ હોઈ સંપૂર્ણ દર્શાવ્યા છે. પ્રશ્ન પૂછનાર જિજ્ઞાસુ
સર્વ ભાવથી ઔદાસીન્ય વૃત્તિ કરી, મહાત્મા ગાંધીજી જેવા મહાપુરુષ છે, અને ઉત્તર આ પનાર પણ મહાસમર્થ તત્વજ્ઞાની આર્ષદ્રષ્ટા
માત્ર દેહને સંયમ હેતુ હોય છે, શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી જેવા તટસ્થ સરુષ છે.
અન્ય કારણે અન્ય કશું કર્ભે નહિ
હિં પણ કિંચિત મૂઠ નવ હેય જો. ૨ આ પછીનાં પ્રશ્નોમાં આર્યધર્મ શું ? વેદ કોણે કર્યા ? ગીતા કોણે બનાવી? પશુયજ્ઞથી જરાય પુણ્ય
જે વૈરાગ્ય એ કડીઓમાં ઝળહળી રહ્યો છે ને ખરૂં ? ખ્રિસ્તી ધર્મ બાબત. વિગેરે ઘણાં પ્રશ્નો-જે મેં તેમના બે વર્ષના ગાઢ પરિચયમાં ક્ષણે ક્ષણે છે આ ખતની મહાત્માજીને શંકા થયેલી છે તે પૂછેલા તેમના માં જોયેલે તેમનાં લખાણોથી અસાધારણતા અને તેનાં સટ–સેંસરવા ઉતરી જાય તેવા
એ છે કે પિતે જે અનુભવ્યું તે જ લખ્યું છે. તેમાં જવાબો શ્રીમદે આપેલા. શરૂઆતના પ્રશ્નો તાત્વિક
ક્યાંયે કૃત્રિમતા નથી. બીજાની ઉપર છાપ પાડવા છે તે સંપૂર્ણ આપ્યા છે. બાકીનાં પ્રશ્નો લંબાણ
સારૂ એક લીટી સરખી પણ લખી હોય એમ મેં થવાનાં ભયથી અત્રે આપ્યા નથી. જિજ્ઞાસુઓએ તે
નથી જોયું. પત્ર સંપૂર્ણ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર” ગ્રંથમાંથી વાંચી લેવા.
ખાતાં, બેસતાં, સૂતાં, પ્રત્યેક ક્રિયા કરતાં તેમનામાં આ પ્રશ્નોના ઉત્તરથી પૂજ્ય મહાત્માજીને સતિષ
વૈરાગ્ય તે હોય જ. કોઈ વખત આ જગતના કેઈ થયા હતા તેમ તેઓશ્રી શ્રીમદ રાજચંદ્રના સંસ્મરણોમાં
મા પણ વૈભવને વિષે તેમને મેહ થયે હેય એમ મેં જણાવે છે. “હિંદુસ્થાનમાં જેઓ ઉપર ભારી કંઈ
નથી જોયું. પણ આસ્થા હતી તેમની સાથે પત્રવ્યવહાર ચલાવે. તેમાં રાયચંદભાઈ મુખ્ય હતા. તેમની સાથે તે મને “ આ વર્ણન સંયમીને વિષે સંભવે બાહ્યાડંબરથી સરસ સંબંધ બંધાઈ ચૂક્યું હતું. તેમના પ્રત્યે મને મનુષ્ય વીતરાગી નથી થઈ શકત, વીતરાગતા એ માન હતું તેથી તેમની મારફતે જે મળી શકે તે આત્માની પ્રસાદી છે, અનેક જન્મના પ્રયત્ન મળી મેળવવા વિચાર કર્યો, તેનું પરિણામ એ આવ્યું કે, શકે છે. એમ હરકોઈ માણસ અનુભવી શકે છે હું શાંતિ પામ્યો. હિંદુ ધર્મમાં મને જે જોઈએ તે કાઢવાને પ્રયત્ન કરનાર જાણે છે કે રાગરહિત થવું મળે એમ છે, એ મનને વિશ્વાસ આવ્યો. આ કેવું કઠિન છે. એ રાગરહિત દશા કવિને સ્વાભાવિક સ્થિતિને સારૂ રાયચંદભાઈ જવાબદાર થયા એટલે હતી એમ મારી ઉપર છાપ પડી હતી.”
For Private And Personal Use Only
