Atmanand Prakash Pustak 056 Ank 09

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

જિનપ્રતિમા અને ઈતિહાસ
લેખક : શ્રી મોહનલાલ દીપચંદ ચોકસી
વર્તમાન કાળમાં એતિહાસિક વસ્તુ ઉપર વધુ ગ૭ અને એ વાત પણ પ્રાંતભાગે જૂદા આપેલ છે. મહત્વ અપાઈ રહ્યું છે અને એક રીતે કહીયે તે ભૂત બિંબ ભરાવનાર શ્રાવક શ્રાવિકાના નામે અને કાલીન વૃતાન્તના અંકોડા સાંધવાનું એ મુખ્ય સાધન ગાત્રોની માહિતી પણ લેખમાં હોવા છતાં તારવણી છે. જ્ઞાની ભગવંતોએ આ પંચમ કાળમાં ભવ્યાત્મા- કરી જૂદી આપેલી છે. એમાં જે બે બાબતો મેટા એ માટે તરવાના સાધનમાં જિનબિંબ અને પ્રમાણમાં તારવી શકાય તેવી અને ઊડીને આંખે જિનાગમને મુખ્ય લેખ્યા છે અને એ અક્ષરશઃ વળગે તેવી છે તે એ કે એક તે પ્રતિષ્ઠા કરનાર સાચા છે એટલું જ નહીં પણ આજના વૈજ્ઞાનિક આચાર્યોના નામની છે. એમાં ગચ્છનું નામ અને યુગમાં ઇતિહાસ ઉપર જે ભાર મૂકાય છે એ ઇતિહાસ કોઈ પણ જાતના વિશેષણ વગર સૂરિજીનું નામ. બીજી પ્રાપ્ત કરવાના સુંદર સાધન પણ છેઅહીં એમાંના બાબતમાં બિંબ ભરાવનાર નર-નારીના નામ તેમજ જિનબિંબ સંબંધી ઉલ્લેખ કરી એ દર્શાવવાને ગોત્ર અને વધારામાં કોના રાજ્યકાળે, ક્યા નગરે આશય છે કે ભૂતકાળમાં જૈન ધર્મ પાળતા નર- અને એ વેળા કે સંવત હતું તેની નોંધ છે. નારીઓ પિતાના કિંવા સ્વર્ગસ્થ થયેલ સ્વજનોના- એતિહાસિક દષ્ટિયે ઉપરની દરેક બાબત અતિ મહત્વ શ્રેયાર્થ જિનબિંબ ભરાવતા અને એની પૂજા જાતે ની છે. ધાર્મિક દષ્ટિએ જોઈએ તે એમાં આ પવિત્ર કરતા હતા. એકચિતે ધ્યાન કરવામાં ઘરના એકાંત કાર્ય કરનાર અને કરાવનારની આત્મકલ્યાણ અંગેની ભાગમાં રાખવામા આવેલ આ બિંબ સાચે જ દષ્ટિ મુખ્ય છે. એની સાથે આજની સરખામણી અણમલા સાધનરૂપ નિવડતા. ઉપરાંત જાદા જુદા કરવામાં આવે તે જે તફાવત માલમ પડે છે એ ઈષ્ટ વ્યવસાયની રકામાં ક્ષતિ ન પહોંચે એ રીતે ઉપાસકો નથી અને એ પાછળ નામનાને માલ વધુ જણાય છે. પ્રભુભક્તિ માટે પિતાને ઠીક જણાય તેવે સમય જે વિગત ગણત્રીની લીંટીઓમાં સમાવાતી ત્યાં આજે નક્કી કરી ત્રણ પુરુષાર્થમાના ધમપુરુષાર્થની સાધના મેટા શિલાલેખેનું આકર્ષણ વધ્યું છે. પ્રતિષ્ઠા સરળપણે કરી શકતા. બાબુસાહેબ પુરણચંદ્રજી મહારે કરાવનાર આચાર્યના નામે આગળ જાતજાતના જેન લેખસંગ્રહ નામના જે એતિહાસિક ગ્રંથ વિશેષણ લખવામાં આવે છે. પદવી ઉપરાંત બીજે પ્રગટ કર્યા છે એના બીજા ખંડમાં કલકત્તાથી આરંભી સંભાર ભરાય છે. ભાવને સ્થાને દ્રવ્યના આંકડા અને મદ્રાસે પૂર્ણાહુતિ કરતાં લગભગ કેટલીક કલ્યાણક- વંશાવળીના નામે જોર પકડતા જાય છે. આજે જ્યારે ભૂમિઓમાં તેમજ જેને વસ્તીવાળા મોટા શહેરોમાં વીર સંવતની ખાસ અગત્ય છે ત્યારે ઘણુ ખરામાં જ જિનમૂતિઓ જોવામાં આવી એના ઉપરના લેખેને એના દર્શન પણ નથી થતાં. આ ચલાવી લેવા જેવું સંગ્રહ કરે છે. ખંડ બીજો હેવાથી ક્રમાંક ૧૦૦૧ છે કે કેમ ? એનો વિચાર તે પૂજ્ય ગણે અવશ્ય આરંભ કરી ૨૧૧૧ સુધી એને આંક પહોંચાડ્યો છે. કરવા જેવો છે. પૂર્વે ઉપાસકો જાતે પૂજન કરતા હતા એ ઉપરાંત વર્તમાન કાળની પદ્ધત્તિ મુજબ એમાં જ્યારે આજે એ સંખ્યા તે નાની થતી ચાલી છે અને પ્રતિષ્ઠા થયેલ સ્થળની યાદી, આચાર્યોના નામ તથા પૂજાની ક્રિયા મોટા ભાગે પગારદાર પૂજારીઓના