________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જન સાહિત્યને સર્વાંગીણ ઈતિહાસ
૧૩૭
એમાં દિગંબર સંપ્રદાયનાં પુસ્તકો પૂરતા પ્રમાણમાં (3) A History of the Canonical નોંધાયા નથી. દ્રાવિડ સાહિત્ય સર્વાશે નહિ તે લગભગ Literature of the Jains, જતું કરાય છે. જાતજાતની સૂચીઓ અપાઈ છે, (૪) આગમનું દિગ્દશન આ ઈ.સ ૧૯૪૮માં પરંતુ વિષયદીઠ સચીને એમાં અભાવ છે. છપાવાયેલા પુસ્તકની મેં પૂરા પાડેલા ખર્ચે છપાયેલી
જૈન સાહિત્યને આનુષંગિક ઈતિહાસ . તમામ નકલે વેચાઈ ગઈ છે. વિન્તર્નિર્સે ર છે અને એના અંગ્રેજી અનુવાદને (૫) પ્રવચનકિરણાવેલી. આના કર્તા શ્રી વિજય કેટલીક વિદ્યાપીઠમાં અભ્યાસક્રમમાં સ્થાન આપી એની પદ્યસૂરિ છે. એમણે આગમનું દિગ્દર્શન નામનું કદર કરી છે તે સ્તુત્ય છે.
ઉપર્યુક્ત મારું પુસ્તક જોઈ એ દ્વારા પ્રેરણા મેળવી આ પ્રમાણે જેને સાહિત્યનાં પાંચ વનીકરણ મેં આ કિરણાવેલી રચી છે. એમાં એમણે આગામોમાં અત્ર દર્શાવ્યાં છે.
આવતા વિષયોની વિસ્તારથી નેંધ લીધી છે. એમ એટલે હવે હું જૈન સાહિત્યને સવાંગીણ ઈતિહાસ કરતી વેળા આગમનાં વિવરણગત વિષયોને પણ રચવા માટે ઉપયોગી થઈ પડે એવાં પ્રકાશિત તેમજ જાણે એ મૂળમત વિષય ન હોય તેમ ભેળવી દીધા અપ્રકાશિત પુસ્તકોને નિર્દેશ કરું છું. આથમિક છે. જે આ બંને પ્રકારના વિષયોને પૃથફ પૃથફ સાહિત્ય પુરત વિભાગ તૈયાર કરવામાં એ વિષયના સ્થાન અપાયું હોત તો આ પુસ્તકના મહત્તવમાં સ્વતંત્ર પુસ્તક તરીકે નીચે મુજબનાં ગણાવી વૃદ્ધિ થાત. આ પુસ્તકમાં એ તૈયાર કરવા માટે કામમાં શકાય :--
લેવાયેલા ગ્રન્થને નિર્દેશ નથી તેમજ પ્રકાશન વર્ષને (1) Descriptive Catalogue of the
પણ નથી. હવે પછીની આવૃત્તિમાં આ બાબતમાં
ઘટતું કરવા મારી તેના પ્રણેતાને સાદર વિજ્ઞપ્તિ છે. Government Collections of manuscripts (Vol. XVII). આ પાંચ ભાગમાં વિભક્ત છે.
સાંભળ્યા મુજબ આ પુસ્તક હવે મળતું નથી. જે એ અનુક્રમે ઈ. સ. ૧૯૩૫, ૧૯૩૬, ૧૯૪૧, ૧૯૪૮
એમ જ હેય તે એ સર્વર ફરી પ્રકાશિત થવું ઘટે. અને ૧૯૫૪માં પ્રકાશિત થયા છે.
(૬) પિસ્તાલીશ આગમ. આમાં આગમોની (૨) આહત આગમનું અવલોકન યાને
રૂપરેખા આલેખાઈ છે. આ પુસ્તક ઈ. સ. ૧૯૫૪માં
પ્રકાશિત થયું તેવામાં આ પુસ્તકની પુરવણી રૂપે, તરરસિક ચન્દ્રિકા (ભા. ૧). આ. ઈ. ૧૯૩૯માં
અવશિષ્ટ અને અનુપલબ્ધ આ ગેમને સંક્ષિપ્ત પરિચય પ્રસિદ્ધ થયા બાદ એના બાકીના ભાગ છપાવવાનું
પૂરો પાડનારું. પુસ્તક તૈયાર કરવા અને કેટલાક માંડી વળાયું છે.
મુનિવરાદિએ સૂચન કરતાં મેં એ કાર્ય કર્યું હતું ૧ આને અંગેના જૈન વિભાગની લગભગ પાંચ હજાર પર
પરંતુ આજે તે એ લખાણુ અપ્રકાશિત છે. હસ્તલિખિત પ્રતિઓનું વર્ણનાત્મક સૂચીપત્ર તૈયાર કરવા માટે મને “ભાંડારકર પ્રા. સં.મંદિર” તરફથી ઇ. સ૧૯૩૦માં જૈન સાહિત્યનો સવાંગીણ ઇતિહાસ રચનારે પ્રાદેઆમંત્રણ મળતાં મેં એ કાર્ય ઈ. સ૧૯૩૬ સુધીમાં પૂરું શિક ભાષાઓમાં રચાયેલી જેન કૃતિઓના ભાષાદીઠ કરી એ સંસ્થાને સેંપી દીધું છે. અત્યારસુધીમાં ૧૭માં ઇતિહાસનાં પુસ્તકો જોવાં ધટે, આવાં પુસ્તકે કઈ ખંડ (volume)ના પાંચે ભાગ, ૧૮ માને પ્રથમ ભાગ ભાષામાં રચાયાં છે તે જાણવું બાકી રહે છે. શ્રી તેમજ ૧૯મા પ્રથમ ભાગ છપાઈ થયા છે પ્રકાશિત
રક્ષિca થએલા છે, જ્યારે ૧૮ માના ચાર ભાગ, માને બીજે કામતાપ્રસાદ જેને હિરો ન સાહિત્ય ભાગ અને વીસમાન ચારે ભાગ અપકારિત છે. હાલમાં ઉતિહાસ નામનું પુસ્તક રચ્યું છે. એ ઈ. સ. ૧૯. ૧૯મા ખંડને બીજો ભાગ છપાય છે,
૫૪માં પ્રસિદ્ધ થયેલા પુસ્તકમાં હિન્દીમાં રમાયેલી
For Private And Personal Use Only
