Atmanand Prakash Pustak 055 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૧૦૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
કોને મળે છે ? કે એને દરજજો શું છે એના વિચાર કોઈક જ આત્માના સંબંધમાં બને છે. ઘણા ભાગે બાજુ ઉપર મૂકી તેને પકડી ન્યાયાસન સામે હાજર બાહ્ય કે દ્રવ્યમન જ પોતાની હકમત ચલાવે જાય છે. કરે. ઇકિયેનું કાર્ય કેટલેક અંશે એવું જ છે. એને અને આત્માને ચક્રાવામાં પાડે છે. અને એને અનેક તે સ્વતંત્ર વિચાર કરી માર કે અસાર કાર્ય પાર માં બ્રમણોમાં પડે છે. અને એવું તે પ્રકાર કરી નાખે જવાની છૂટ જ નથી. એ વિવેક કરવાનું સાચું કાર્ય છે કે, એ બૃહમાંથી આભાને કાર અશક્ય આત્માનું છે પણ આત્મા પાતે શરીરને રાજ છતાં બની બેસે છે. અને નિગ્રહાનુમહ કરવાનું કાર્ય એનું પિતાનું છતાં આત્માને એવા નાલાયક મંત્રાથી છૂટકારો મેળવીને એણે પોતે આરામ જ લેવાનું પસંદ કરેલું છે. અને જ હોય, અને પોતાનું રાજ્ય સુખરૂપ રીતે ચલાવવું પોતાનું બધું કાર્ય કરવાનું મંત્રીને સોંપી દીધેલું છે. હોય તે તે મનરૂપા મંત્રી ઉપર પોતે જ દેખરેખા અને તે આળસુ થઇ બેઠેલે છે. એ મંત્રી જે જ્ઞાનં, રાખવી પડશે. અને એ મનને નિમહ કર પો. સુવિઘ અને માલેકને સાચે હિતસ્વો હોય તે
અને અનેક
બુદ્ધિની સતા વાપરી વિવેકની એ મન-મંત્રી ઉપર પ્રસંગે એ સાચા મિત્રનું કાર્ય કરે. પણ એ નીચ, દેખરેખ રાખી તેને સીધા કરે પડશે. પણું મન એવેવાથી, હલકા વિયાવાળો હશે તે એ માલેકના મંત્રી છે કે, તેને જરા પણ વિસામે ગમતું નથી. શત્રનું જ કાર્ય કરે. આત્મા એ પોતાનું હિત કરે એવા એ હમેશ કાઈ ને કોઈ કામમાં જોડાઈ રહેવા માગે છે. મંત્રો ચુંટો જોઈએ. પશુ આમાં એવા મંત્રી અને નવરાશ ગમતી જ નથી. જ્યારે એને કઈ ઉમ ચુંટતું નથી. પણ મનસ્વી અને માલેકના હિતની
યોગી અને સારા કાર્યની સૂઝ પડતી નથી, ત્યારે તે વિરુદ્ધ જ વર્તન રાખવાની આજ્ઞા ઇકિયાને આપ પોતાના સેવક એટલે દિદારા અનેક ઉથલપાથલ
જાય છે. અને પરિગામે આત્મા ફસામે અનેક આપ- કર્યા કરે છે. જેમ એને સ્થિરતા ગમતી નથી તેમ તે ત્તિઓને ભોગ બને છે. એવે મંત્રી આભાએ દિને પણ વિસામો લેવા દેતું નથી. કદાચિત ચૂંટેલો હોય છે અને એ મંત્રી છે “મન' .
આત્માએ ઈદ્રિયોને રિપર કરવાના પ્રયત્ન કર્યો તે મન એ આત્માને મંત્રી હોવાને લીધે એ પોતાની એ અનેક કંચનમંથન કરે છે અને અનેક નવી નવા ઇશ મુજબ આત્માન કાર્યભાર વહન કરે છે. મને યોજનાઓ ઘડવામાં વળી જાય છે. અને જરા જેવો જે સત્યવ્રત હોય છે તે પોતાના તાબે સારા અને અવકાશ મળતાં દાદિને ઉશ્કેરી મૂકે છે અને નહીં આત્માનું સાચું હિત સાધે એવા કાર્યકરો નીમ કરવાના કાર્યો એ દરિયે ડોર કરાવે છે. એ ઉપરથી આત્માનું હિત સાધે છે. પણ ઘણા ભાગે એમ બનવું સિદ્ધ થાય છે કે, મનરૂપી આત્માના મંત્રીને કોઈ ને નથી. મન ઘણે ભાગે ચંચલતા ધારણ કરે છે. અને કોઈ જાનના કામમાં રોકી રાખવું. જેથી એ અધપોતાને અનુકૂલ એવા કામ, ક્રોધ, લોભ, અહંકાર ટિત એવા આ માના અહિતનું કાર્ય ન કરે. હવે વિગેરે કાર્યકરો નીમે છે. અને ઇંદ્રિો પાસે અઘટિત આમ જ કરવું હોય ત્યાં મનદ્વારા પ્રક્રિયાને નિગ્રહ કામ કરાવે નવ છે. દ્રિયોની શક્તિનો ઉપયોગ શી રીતે બને અને આત્માને અનુકૂલ વન એ શી આત્માને ઉપ મી અને પપક કાર્યોમાં નહીં કરતા રીતે કરે ? એ ના આપણે વિચાર કરે જઇએ. તેના પતન તરફ જ કરે છે. આત્મા જે તે જાગૃત આંખને સુંદર અને મને હર દેખાવ જેવા ગમે હોય તો તે એવા અણઆવતવાળા મનરૂપી મંત્રાને છે. અને એને લીધે મનુ નાયડ, સિનેમા કે એવા તરત જ દૂર કરી તેને શિક્ષા આપે છે. અને તેની ઉતેજક દ જેવા લલચાય છે. પ્રવાસ કરી અનેક જમે બુદ્ધિની સાચી સલાહ મેળવી ઉચા વિચારને દૃશ્ય નજરે નિહાળે છે. અને એ રીતે મનને તપ્ત અંતમનની નિમય કરે છે. પણ આ બનાન કરવા મથે છે, એ જ આંખને પોતાને વિષય તૃપ્ત