Atmanand Prakash Pustak 053 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

મેચક તે શું ? છે. એ વસ્તુ (વિવિધ રંગવાળા) “મેચક” મણિી લિખિત પંક્તિ કે જેમાં “મેચ મણિ” વિષે ના જેવી છે. વળી એ મિશ્રિત સુખ અને દુઃખ ઉલ્લેખ છે તે હું રજૂ કરે છે – નામના ફળનું કારણ છે.
“તથા વો ઘા કહતે કિ giv વિસેરાવસ્મયભાસ-ઉપર એના કર્તા જિન- રોનો પણ મેં અનુભવ વહ હૈં, “મવાભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણે સંક્ષિપ્ત વૃત્તિ રચવા માંડી હતી, મળ તરીણે, નિજ ગુણ સુરણ છે દેતુ પણ તે ૧૮૬૩ મી ગાથા સુધી જ રચાઈ શકી. ત્યાર હૈ ” બાદ એમને સ્વર્ગવાસ થતાં કટ્ટાવાદિગણિએ એ ઉપર્યુકત જેને તવાદર્શની પ્રથમ આવૃત્તિ પૂર્ણ કરી. આ દિકર્તક વૃતિ અત્યારે તે અપ્રસિદ્ધ વિ. સં. ૧૯૪૦ માં ભીમશી માણેકે પ્રસિદ્ધ કરી છે એટલે એમાં મેચકમણિ વિષે કઈ ઉલ્લેખ હેય હતી, જે. સા. સં. ઈ.(પૃ. ૬૮૬)માં કહ્યું છે તે તેની સેંધ લેવી બાકી રહે છે.
કે “૧૯૩૭માં ગુજરીવાલામાં ચોમાસું રહી જૈન કેટયાચાર્યે પણ આ વિસે સાવસ્મયભાસ તત્વદર્શ શરૂ કર્યો ને બીજે વર્ષે હેશિયારપુરમાં પૂરે ઉપર સંસ્કૃતમાં વૃત્તિ રચી છે અને એ તે પ્રકાશિત કર્યો ” આ હિસાબે “મેચકમણિ” વિષેને હિંદી છે, એમાં પુણ્ય અને પાપને અંગે મતાંતરે ભાગ ઉલ્લેખ વિ. સં. ૧૯૩૮ જેટલું પ્રાચીન ગણાય. ૨ ના પત્ર ૫૭૫ માં સેંધાયા છે, પરંતુ એમાં કે વિસે સાવયભાસનું ગુજરાતી ભાષાંતર પત્ર પ૭૬માં “મેચકમણિ” વિષે ઉલ્લેખ નથી. (ભા. ૨) “આગોદય સમિતિ ” તરફથી વિ.
કલિકાલસર્વજ્ઞ હેમચન્દ્રસૂરિએ વીતરાગ- સં. ૧૯૯૭ માં પ્રસિદ્ધ થયું છે. એના પૃ. ૧૦૯માં સ્તંત્રના આઠમાં પ્રકાશના નિમ્નલિખિત સાતમા “ મેચક મણિ” ને ઉલ્લેખ છે. પદ્યમાં “મેચક” ને ઉલ્લેખ કર્યો છે.
આ કરતાં પણ “મેચક મણિ” એ ગુજ“ચ શિક કકારાગાળાદિતા રાતીમાં વહેલા ઉલ્લેખ જૈન તસ્વાદશના વકીલ વિવથો દિ દgો મજાવરng Iણા મુલચંદ નથુભાઈએ કરેલા ગુજરાતી ભાષાંતર (પૃ.
૨૧૬ ) માં જોવાય છે. આ ભાષાંતર “શ્રીઆત્માઆના ઉપરના પ્રભાનંદસૂરિના વિવરણ (પત્ર ૮૧) રામજી જૈન જ્ઞાનશાલા તથા પુસ્તકાલયની કાર્યદક્ષ માં મેવાણs-fમબવાવાપુ' એવું સ્પષ્ટી- સભા” તરફથી ભાવનગરથી વિ. સં. ૧૯૫૬ (ઈ. કરણ છે. આથી “મેચક ” એ કઈ મિશ્રવણુંવાળી સ. ૧૮૮૯) માં પ્રસિદ્ધ થયું છે. વસ્તુ છે એમ જાણી શકાય છે.
મેચક મણિ” એ વિવિધ રંગનું છે. એ આ વિવરણની સાથે સાથે છપાયેલી સેમદય- સિવાય એને અંગેની વિશેષ માહિતી, એને આકાર ગણિ કૃત અવચૂ(િ પત્ર ૮૨)માં મેay-વ- અને ઓળખવાની રીત વગેરેને લગતી માહિતી મેળ
વત્તપુરારિપુ” એ ઉલ્લેખ છે. આમ થવી બાકી રહે છે તે તજજ્ઞ યોગ્ય પ્રકાશ પાડે એમ અહી “મેચક' એટલે “ શબલ ” એમ કહ્યું છે. હું ઈચ્છું છું.
પ્રાદેશિક ભાષામાં ઉલ્લેખ મેચકમણિ” વિશેષમાં માલધારી હેમચન્દ્રસૂરિ કરતાં પહેલા એ ઉલ્લેખ કઈ કઈ પ્રાદેશિક ભાષામાં કયારથી થઈ ગયેલા કેઈ જૈન ગ્રંથકારે “મેચક મણિ”વિષે જેવાય છે અને અંતિમ ઉતર આપવા માટે મારી સંસ્કૃત કે પાઇલમાં રચેલા ગ્રંથમાં ઉલ્લેખ કર્યો હોય પાસે સમુચિત સાધન નથી. આથી અત્યારે તો જૈન તે એ ગ્રંથકારનું અને એ ગ્રંથનું નામ પણ જણતત્વાશ (પૃ. ૩૮૧, પંચમ સંસ્કરણ) ગત નિમ્ન- વવા મારી તને સાદર વિજ્ઞપ્તિ છે.