________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી અંતરીક પાર્શ્વજિન છે
૧૫૭ છંની મનોદાતા–પોનું મનોહરપણું લાવવા માટે કર્તાએ દરેકે દરેક પઘમ શબ્દાનુપ્રાસ અને અંત્યાનુપ્રાસ એટલા બધા ને એવાં સુંદર મેલડ્યા છે કે ગાનારને ગાવામાં આનંદ આવે ને પ્રભુસેવાને ભાવ વધે. તેમજ સાંભળનાર એક ચિતે તન્મયપણે સાંભળે. આવી જાતની રચના એ ગુજરાતી ભાષાના સારા કવિપણાની છાપ પાડે છે. ઈદની જે મનેહરતા બતાવી છે તે પ્રભુના મહિમાને લાવવાની તન્મયતા બતાવે છે.
મદ્ધિના–આ છંદ કરતાં કર્તાએ શ્રીઅંતરીક્ષપાશ્વનાથજીના પ્રાદુર્ભાવની વાત વણવી નથી, પણ ઈતિહાસ જે મહિમાને કહે તે મહિમા ગાય છે. સંસ્કૃતમાં પોતે સ્તોત્ર રચ્યું છે તે તે પંડિત માટે ઠીક, પણ મંદ મતિવાલાના બેધના માટે તે કંઈક જોઈએ તે હેતુથી કરેલી આ રચના છે.
છંદકારે સરસ્વતી પાસે વરદાન માગી, પુરુષાદાનીય પાર્શ્વનાથ ભગવાનના ગુણ ગાવાની ઈંતેજારી કરી, અત્યંત કૌતુક કરનાર, કલિકાલમાં પણ ધરતીને નહિ સ્પર્શનાર, સ્થંભ માફક સ્થિર રહેનાર જણાવીને પિતાની ઉપર ઉપકાર કરવા પણું-એમ શરૂઆતનાં પાંચ પઘોથી કહ્યું છે. ( ૧-૫)
નિમંલગુણ ઇતિનાશક, કર્મનાશક, દ્ધિ સમૃદ્ધિ અને દેવદ્ધિ આદિ દાયકપણું ૬ થી ૮ માં વર્ણવી, ૯ મામાં પ્રગટ અવદાતવાળા શ્રીઅંતરીકપાશ્વનાથજીનું સિરપુરમાં વિદ્યમાનપણું બતાવ્યું છે અર્થાત કર્તા શ્રીઅંતરીકપાશ્વનાથજીના મહિમાને હવે ગાય છે. (૬-૮)
પ્રભુ પ્રગટ પ્રભાવી છે, પ્રભુના નામને લેનારને મહિમા ધરણેન્દ્ર વધારે છે તે વિશ નિવારે છે. સેવાની કેડીકેડી પ્રભુને સેવે છે. વળી પ્રભુના નામે આઠ મોટા ભય દૂર જાય છે. એમ ૧૦ - ૧૧ મામાં કહ્યું છે. (૧૦-૧૧)
જરા ચાર મો--ભયંકર રોગને ભય. ૨-જલનો ભય, ૩-અગ્નિને ભય, ૪-સર્પને ભય, પ–ારને ભય, ૬-કેશરીસિંહને ભય, ૭-ગજને ભય ને ૮-સેના(પરચક્ર)ને ભય, આ “ આઠ ભ” ભયરૂપે કેવા વિકરાલ છે. તે વર્ણવી પ્રભુના નામથી શું થાય? તે ૧૨ થી ૨૦માં યથાર્થ વર્ણવી બતાવ્યું છે. (૧૨-૨૦)
આંખના પડ કાપે, ધરણેન્દ્ર રાજ પણ આપે, પદ્માવતી પર પૂરે, સંકટ ચૂરે, ને આપત્તિ નાશ પામે એમ ૨૧-૨૨ થી જણાવ્યું છે. ત્રણ ભુવનમાં મેટા દેવપણું ૨૩ મામાં કહ્યું છે. ૨૪ મામાં દેશના નામ કહેવાની વાત જણાવી, ૨૫ થી ૩૦ માં દેશનાં નામ જણાવતાં ૮૭ દેશનાં નામ જણાવી તે દેશે “તારા પ્રતાપે પ્રબલ પ્રતાપે છે” એમ જણાવ્યું છે. (૨૧-૩૦)
૩૧ મું કયા ગેયમાં જોડવું ને બરાબર સમજાતું નથી, પણ ત્રણે ભુવનમાં તારો મહિમા પ્રગટ જ છે એમ જણાવ્યું છે. (૧)
મેક્ષ આપવાપણું, ઉપદ્રવ હરવાપણું, દીપાવવાપણું અને વાંછિત આપવાપણું ૩ર મામાં વર્ણવ્યું છે. ૩૩ મામાં ભગવાન ઉપર તુહિ તૃહિપણને દેખાડયું છે. રાજદ્ધિ કેવી હોય તે વર્ણન કરી જણાવે છે કે તારા નામે તે પણ મલે છે. એમ ૩૪-૩૫ માં કહ્યું છે. (૩૨-૩૫),
ધર્મમાં ધન વાપરે તેના જ અવતાર સાર ને લક્ષમી પણ તે જ સાર. વળી તમારું ૩૫ જેવ કેટલા ઊભા છે ! તે ૩૬-૭ માં કહ્યું છે. (૩૬-૩૭)
૩૮ થી ૪૨ માં ભગવાનના શરીરના તે તે અવયના રૂપનું વર્ણન કરતાં યથાર્થતા ઘટાવી ને જણાવે છે કે જે ઉપમા છે તે તે નિરર્થક થાય છે. વળી કહે છે કે-દરિદ્રતાનાશક, અનાથના નાથ, કમઠના મદને ભાંગનાર ને કુમતિ કાપનાર ત્રણ જગતમાં જય પામે. (૩૮-જર)
For Private And Personal Use Only
